Notitie bij Anna: Anna werd geboren in het St. James’s Palace te Londen, als de tweede dochter van Jacobus, toenmalig Hertog van York en later koning Jacobus II van Engeland, en diens eerste vrouw Lady Anne Hyde. Haar oom aan vaderskant was koning Karel II van Engeland en haar oudere zuster was de toekomstige koningin Mary II. Anna en Maria waren de enige twee kinderen van de hertog en hertogin van York die de volwassenheid hadden bereikt. Anna leed als kind aan een ooginfectie. Voor een medische behandeling ging ze naar Frankrijk. Daar leefde ze bij haar grootmoeder, Henriëtta Maria van Frankrijk en na de dood van Henriëtta Maria bij haar tante Henriëtta Anne van Engeland, de hertogin van Orléans. Anna keerde terug naar Engeland in 1670. Rond 1673 maakte Anna kennis met Sarah Churchill, Sarah werd haar beste en ook invloedrijke vriendin. Sarah trouwde later met John Churchill (de toekomstige hertog van Marlborough). John werd Anna’s belangrijkste militaire bevelhebber, die grote successen zou boeken in de Spaanse Successieoorlog.
In 1673 werd bekend dat Anna’s vader zich had bekeerd tot de Rooms-katholieke Kerk. Op instructies van Karel II kregen Anna en Maria echter een protestantse opvoeding. Op 28 juli 1683 trouwde Anna met de protestantse Deense prins George. George was een zoon van de Deense koning Frederik III en koningin Sophia Amalia van Brunswijk-Lüneburg. Hij was een broer van Christiaan V. Sarah Churchill werd Anna’s eerste hofdame.
Toen koning Karel II stierf in 1685 (hij bekeerde zich op zijn sterfbed tot de Rooms-katholieke Kerk), werd Anna’s vader koning als Jacobus II. De katholieke Jacobus werd niet goed ontvangen door het Engelse volk. De stemming werd er niet beter op toen koningin Maria, Jacobus’ tweede vrouw, een zoon baarde (Jacobus Frans Eduard) op 10 juni 1688. De katholieke monarchie leek daarmee herboren. Er werden geruchten verspreid dat de zoon van Jacobus onwettig was. Anna was niet aanwezig bij de geboorte. Zij verbleef toen in het Zuid-Engelse Bath, omdat koning Jacobus zijn dochter had weggestuurd. Hij probeerde alle protestanten buiten politieke zaken te houden. "Ik zal hiermee nooit tevreden kunnen zijn," schreef Anna aan Maria. De ontevredenheid over Jacobus’ regering groeide bij de dag.
Koningin Anna werd in totaal achttien keer zwanger, waarvan er dertien uitliepen op een miskraam of doodgeboren kinderen. Van de vijf levend geborenen overleden er vier voor hun tweede verjaardag.
In 1688 koos zij, onder invloed van haar vriendin Sarah en haar echtgenoot John Churchill, de zijde van haar zwager Willem III en haar zus Mary II tegen haar vader. Prinses Anna’s zuster en zwager, Maria en Willem, vielen vanuit de Nederlandse Republiek Engeland binnen om haar onpopulaire vader te onttronen, wat ook lukte; hij sleet de rest van zijn leven in ballingschap. Dit is later de Glorious Revolution van 1688 genoemd.
Kort naar hun bestijging van de troon beloonden Willem en Maria, John Churchill door hem tot hertog van Marlborough te creëren. In 1692 werd Marlborough verdacht van steun aan de jacobieten en werd door koningin Maria II ontslagen. Dit ontslag tastte de relatie met haar zuster Maria aan, zodat ze elkaar nog maar weinig zagen.
Toen Maria II stierf aan de pokken in 1694, regeerde Willem III alleen verder. Hij probeerde zijn eigen populariteit (die altijd veel lager geweest dan die van zijn vrouw) te vergroten door de relatie met prinses Anna te herstellen. Zij mocht terugkeren naar St. James’s Palace. Zodoende kon Willem haar ook als regentes benoemen als hij voor een oorlog het land moest verlaten.
In die periode ondervonden prins George en prinses Anna veel tegenspoed. Rond 1700 was de toekomstige koningin al achttien keer zwanger geweest; dertien daarvan liepen uit op miskramen of dood geboren kinderen. Van de vijf overgebleven kinderen stierven er vier voor hun tweede verjaardag. Haar langst levende zoon was prins William, hertog van Gloucester, maar ook hij stierf toch al op 29 juli 1700 op elfjarige leeftijd; zijn dood had een opvolgingscrisis tot gevolg. Willem en Maria hadden geen kinderen, dus daarom was prinses Anna de troonopvolgster. Zij was de enige die dankzij de Bill of Rights de troon kon bestijgen. Als de opvolging via Anna niet mogelijk was, dan zou de afgezette koning Jacobus of zijn zoon Jacobus Frans Eduard Stuart (the “Old Pretender”) recht hebben op de troon.
Dus om te voorkomen dat de Rooms-katholieke koning, of misschien zijn zoon terug zou keren, nam het parlement de Act of Settlement (1701) aan, waarin bepaald werd dat wanneer prinses Anna of koning Willem III geen kinderen meer konden krijgen, de kroon dan zou overgaan op Sophia, keurvorstin van Hanover, en haar nakomelingen. Sophia was een dochter van prinses Elizabeth Stuart, en Elizabeth was een dochter van de Engelse koning Jacobus I van Engeland.
Op 8 maart 1702 stierf Anna’s zwager, koning Willem III te Hampton Court Palace in Londen. Toen werd Anna koningin van Engeland en Schotland. Ze werd gekroond op 23 april te Westminster Abbey. In de toen al aan de gang zijnde Spaanse Successieoorlog, waarin Engeland de aartshertog Karel steunde bij zijn aanspraak op de Spaanse troon, zou haar buitenlandse en binnenlandse politiek sterk beïnvloeden. Deze oorlog zou duren tot aan Anna’s laatste regeringsjaar.
Kort na haar troonsbestijging wees Anna haar man aan als Lord High Admiral en gaf hem controle over de Engelse marine. Zij benoemde John Churchill tot Kapitein-generaal van het leger. Hij werd tot ridder geslagen in de Orde van de Kousenband en kreeg ook de titel Hertog van Marlborough. De hertogin van Marlborough (haar vriendin Sarah dus) werd aangewezen als Mistress of the Robes, de hoogste positie die een dame aan het hof kon krijgen.
Anna’s man, Prins George van Denemarken, stierf op 28 oktober 1708. Zijn bevelhebberschap over de Marine was onpopulair geweest bij de leiders van de Whigs. Toen hij op zijn sterfbed lag, probeerden sommige leiders van de Whigs hem af zetten als Lord High Admiral. Anna schakelde de hulp in van de Hertog van Marlborough, om ervoor te zorgen dat de daartoe strekkende motie niet werd ingediend. De dood van Prins George was een zeer grote schok voor koningin Anna. Het was een keerpunt in haar relatie met haar oude vriendin, Sarah Churchill, die als enige van haar hofhouding weigerde rouwkleding te dragen en een steeds aanmatigender houding aannam. Zolang John Churchill onmisbaar was als legerleider, kon zij daarmee wegkomen, maar toen de Spaanse Successieoorlog ten einde liep, werd zij van haar invloedrijke functies aan het hof ontheven.
Onder haar regering voltrok zich de vereniging van Engeland en Schotland in het Verenigde Koninkrijk van Groot-Brittannië krachtens de Acts of Union (1707). Engeland en Schotland hadden in de eeuw daarvoor al vaak eenzelfde vorst gehad, maar nu werd dit wettelijk vastgelegd. In de strijd tussen de politieke partijen de Whigs (liberalen) en de Tories (conservatieven) volgde zij aanvankelijk de Whig-politiek van haar vader, hoewel zij zelf sympathiseerde met de Tories. John en Sarah Churchill, die aan de kant van de Whigs stonden, beheersten door haar gunst het politieke leven in hoge mate en kregen grote invloed op de koningin. In 1711 ontstond er echter onenigheid, enerzijds over de gevolgde politiek, anderzijds over het toenemend overheersende gedrag van de Churchills, en vielen zij in ongenade. Anna koos toen de kant van de Tories.
Aangezien Anna ernstig gehinderd werd door haar zwakke gezondheid, viel de feitelijke regering steeds meer in handen van de ministers. Zij werden weliswaar door Anna benoemd, maar legden voortaan vooral verantwoording af aan het Lagerhuis. Hoewel de betiteling minister-president (Prime Minister) nog niet bestond, leidden ministers als Robert Harley (1660-1724) en Henry St. John in feite het bestuur. Anna was de laatste Britse vorst die weigerde een wet te ondertekenen. Dat gebeurde in 1708. In het ongeschreven Britse staatsrecht heet het koninklijk vetorecht sindsdien "zo dood als koningin Anna".
Anna was de laatste vorst uit het huis Stuart. Zij stierf op 1 augustus 1714 en werd bijgezet in de Westminster Abbey. Volgens de Act of Settlement uit 1701 zou zij worden opgevolgd door Sophia van de Palts, dochter van Elizabeth Stuart en kleindochter van Koning Jacobus I. Prinses Sophia overleed enkele weken voor Anna, waarop haar zoon Prins George Lodewijk van Hannover de opvolger werd, en de troon besteeg als George I.
In 1673 werd bekend dat Anna’s vader zich had bekeerd tot de Rooms-katholieke Kerk. Op instructies van Karel II kregen Anna en Maria echter een protestantse opvoeding. Op 28 juli 1683 trouwde Anna met de protestantse Deense prins George. George was een zoon van de Deense koning Frederik III en koningin Sophia Amalia van Brunswijk-Lüneburg. Hij was een broer van Christiaan V. Sarah Churchill werd Anna’s eerste hofdame.
Toen koning Karel II stierf in 1685 (hij bekeerde zich op zijn sterfbed tot de Rooms-katholieke Kerk), werd Anna’s vader koning als Jacobus II. De katholieke Jacobus werd niet goed ontvangen door het Engelse volk. De stemming werd er niet beter op toen koningin Maria, Jacobus’ tweede vrouw, een zoon baarde (Jacobus Frans Eduard) op 10 juni 1688. De katholieke monarchie leek daarmee herboren. Er werden geruchten verspreid dat de zoon van Jacobus onwettig was. Anna was niet aanwezig bij de geboorte. Zij verbleef toen in het Zuid-Engelse Bath, omdat koning Jacobus zijn dochter had weggestuurd. Hij probeerde alle protestanten buiten politieke zaken te houden. "Ik zal hiermee nooit tevreden kunnen zijn," schreef Anna aan Maria. De ontevredenheid over Jacobus’ regering groeide bij de dag.
Koningin Anna werd in totaal achttien keer zwanger, waarvan er dertien uitliepen op een miskraam of doodgeboren kinderen. Van de vijf levend geborenen overleden er vier voor hun tweede verjaardag.
In 1688 koos zij, onder invloed van haar vriendin Sarah en haar echtgenoot John Churchill, de zijde van haar zwager Willem III en haar zus Mary II tegen haar vader. Prinses Anna’s zuster en zwager, Maria en Willem, vielen vanuit de Nederlandse Republiek Engeland binnen om haar onpopulaire vader te onttronen, wat ook lukte; hij sleet de rest van zijn leven in ballingschap. Dit is later de Glorious Revolution van 1688 genoemd.
Kort naar hun bestijging van de troon beloonden Willem en Maria, John Churchill door hem tot hertog van Marlborough te creëren. In 1692 werd Marlborough verdacht van steun aan de jacobieten en werd door koningin Maria II ontslagen. Dit ontslag tastte de relatie met haar zuster Maria aan, zodat ze elkaar nog maar weinig zagen.
Toen Maria II stierf aan de pokken in 1694, regeerde Willem III alleen verder. Hij probeerde zijn eigen populariteit (die altijd veel lager geweest dan die van zijn vrouw) te vergroten door de relatie met prinses Anna te herstellen. Zij mocht terugkeren naar St. James’s Palace. Zodoende kon Willem haar ook als regentes benoemen als hij voor een oorlog het land moest verlaten.
In die periode ondervonden prins George en prinses Anna veel tegenspoed. Rond 1700 was de toekomstige koningin al achttien keer zwanger geweest; dertien daarvan liepen uit op miskramen of dood geboren kinderen. Van de vijf overgebleven kinderen stierven er vier voor hun tweede verjaardag. Haar langst levende zoon was prins William, hertog van Gloucester, maar ook hij stierf toch al op 29 juli 1700 op elfjarige leeftijd; zijn dood had een opvolgingscrisis tot gevolg. Willem en Maria hadden geen kinderen, dus daarom was prinses Anna de troonopvolgster. Zij was de enige die dankzij de Bill of Rights de troon kon bestijgen. Als de opvolging via Anna niet mogelijk was, dan zou de afgezette koning Jacobus of zijn zoon Jacobus Frans Eduard Stuart (the “Old Pretender”) recht hebben op de troon.
Dus om te voorkomen dat de Rooms-katholieke koning, of misschien zijn zoon terug zou keren, nam het parlement de Act of Settlement (1701) aan, waarin bepaald werd dat wanneer prinses Anna of koning Willem III geen kinderen meer konden krijgen, de kroon dan zou overgaan op Sophia, keurvorstin van Hanover, en haar nakomelingen. Sophia was een dochter van prinses Elizabeth Stuart, en Elizabeth was een dochter van de Engelse koning Jacobus I van Engeland.
Op 8 maart 1702 stierf Anna’s zwager, koning Willem III te Hampton Court Palace in Londen. Toen werd Anna koningin van Engeland en Schotland. Ze werd gekroond op 23 april te Westminster Abbey. In de toen al aan de gang zijnde Spaanse Successieoorlog, waarin Engeland de aartshertog Karel steunde bij zijn aanspraak op de Spaanse troon, zou haar buitenlandse en binnenlandse politiek sterk beïnvloeden. Deze oorlog zou duren tot aan Anna’s laatste regeringsjaar.
Kort na haar troonsbestijging wees Anna haar man aan als Lord High Admiral en gaf hem controle over de Engelse marine. Zij benoemde John Churchill tot Kapitein-generaal van het leger. Hij werd tot ridder geslagen in de Orde van de Kousenband en kreeg ook de titel Hertog van Marlborough. De hertogin van Marlborough (haar vriendin Sarah dus) werd aangewezen als Mistress of the Robes, de hoogste positie die een dame aan het hof kon krijgen.
Anna’s man, Prins George van Denemarken, stierf op 28 oktober 1708. Zijn bevelhebberschap over de Marine was onpopulair geweest bij de leiders van de Whigs. Toen hij op zijn sterfbed lag, probeerden sommige leiders van de Whigs hem af zetten als Lord High Admiral. Anna schakelde de hulp in van de Hertog van Marlborough, om ervoor te zorgen dat de daartoe strekkende motie niet werd ingediend. De dood van Prins George was een zeer grote schok voor koningin Anna. Het was een keerpunt in haar relatie met haar oude vriendin, Sarah Churchill, die als enige van haar hofhouding weigerde rouwkleding te dragen en een steeds aanmatigender houding aannam. Zolang John Churchill onmisbaar was als legerleider, kon zij daarmee wegkomen, maar toen de Spaanse Successieoorlog ten einde liep, werd zij van haar invloedrijke functies aan het hof ontheven.
Onder haar regering voltrok zich de vereniging van Engeland en Schotland in het Verenigde Koninkrijk van Groot-Brittannië krachtens de Acts of Union (1707). Engeland en Schotland hadden in de eeuw daarvoor al vaak eenzelfde vorst gehad, maar nu werd dit wettelijk vastgelegd. In de strijd tussen de politieke partijen de Whigs (liberalen) en de Tories (conservatieven) volgde zij aanvankelijk de Whig-politiek van haar vader, hoewel zij zelf sympathiseerde met de Tories. John en Sarah Churchill, die aan de kant van de Whigs stonden, beheersten door haar gunst het politieke leven in hoge mate en kregen grote invloed op de koningin. In 1711 ontstond er echter onenigheid, enerzijds over de gevolgde politiek, anderzijds over het toenemend overheersende gedrag van de Churchills, en vielen zij in ongenade. Anna koos toen de kant van de Tories.
Aangezien Anna ernstig gehinderd werd door haar zwakke gezondheid, viel de feitelijke regering steeds meer in handen van de ministers. Zij werden weliswaar door Anna benoemd, maar legden voortaan vooral verantwoording af aan het Lagerhuis. Hoewel de betiteling minister-president (Prime Minister) nog niet bestond, leidden ministers als Robert Harley (1660-1724) en Henry St. John in feite het bestuur. Anna was de laatste Britse vorst die weigerde een wet te ondertekenen. Dat gebeurde in 1708. In het ongeschreven Britse staatsrecht heet het koninklijk vetorecht sindsdien "zo dood als koningin Anna".
Anna was de laatste vorst uit het huis Stuart. Zij stierf op 1 augustus 1714 en werd bijgezet in de Westminster Abbey. Volgens de Act of Settlement uit 1701 zou zij worden opgevolgd door Sophia van de Palts, dochter van Elizabeth Stuart en kleindochter van Koning Jacobus I. Prinses Sophia overleed enkele weken voor Anna, waarop haar zoon Prins George Lodewijk van Hannover de opvolger werd, en de troon besteeg als George I.
Titel:
| van 1702 tot 1707 koningin van Engeland en Schotland en daarna tot 1714 van Groot-Brittannië |
Notitie bij George: George steunde de Glorieuze Overtocht van 1688 tegen zijn schoonvader Jacobus II, waarna zijn schoonzuster Maria en schoonbroer Willem van Oranje koning en koningin van Engeland werden.
Zijn echtgenote koningin Anna werd in totaal achttien keer zwanger, waarvan er dertien uitliepen op een miskraam of doodgeboren kinderen. Vijf keer werd er een kind geboren, vier daarvan overleden voor hun tweede verjaardag.
Zijn echtgenote koningin Anna werd in totaal achttien keer zwanger, waarvan er dertien uitliepen op een miskraam of doodgeboren kinderen. Vijf keer werd er een kind geboren, vier daarvan overleden voor hun tweede verjaardag.
Kinderen van Anna en George:
1 Maria van Denemarken, geboren op zaterdag 2 juni 1685. Maria is overleden op zaterdag 8 februari 1687, 1 jaar oud.
2 Anne Sophia van Denemarken, geboren op zondag 12 mei 1686. Anne is overleden op zondag 2 februari 1687, 8 maanden oud.
3 Willem van Gloucester, geboren op zondag 24 juli 1689 in Londen. Willem is overleden op donderdag 29 juli 1700 in Londen, 11 jaar oud.
Notitie bij Willem: Hij was het enige kind van koningin Anna van Groot-Brittannië en diens echtgenoot George van Denemarken dat de wieg overleefde. Willem werd bij zijn geboorte door koning Willem III van Oranje hertog van Gloucester gemaakt. Willem had van bij de geboorte een zwakke gezondheid. Hij had last van stuipen en had een waterhoofd. Hij stierf toen hij 11 jaar was.
Titel:
| Duke of Gloucester |
4 Maria van Denemarken, geboren op zaterdag 14 oktober 1690. Maria is overleden op zaterdag 14 oktober 1690, geen dag oud.
1502 Henriette FitzJames is geboren in 1667, dochter van Jacobus II en VII Van Engeland (zie 1499) en Arabella Churchill. Henriette is overleden op zondag 30 april 1730, 62 of 63 jaar oud. Henriette:
1503 Catherine Darnley is geboren omstreeks 1681, dochter van Jacobus II en VII Van Engeland (zie 1499) en Catherine Sedley. Catherine is overleden op donderdag 14 maart 1743, ongeveer 62 jaar oud. Catherine:
1504 Jacobus Frans Eduard Stuart is geboren op donderdag 10 juni 1688, zoon van Jacobus II en VII Van Engeland (zie 1499) en Maria d’Este van Modena. Jacobus is overleden op woensdag 1 januari 1766, 77 jaar oud.
Notitie bij Jacobus: beter bekend als The Old Pretender, was een troonpretendent van het Verenigd Koninkrijk. Hij maakte aanspraak op de tronen van Engeland, Schotland en Ierland als Jacobus III en Jacobus VIII.
Zijn vader, Jacobus II van Engeland, was een koning uit het Huis Stuart die in de Glorious Revolution afgezet werd, juist omdat hij een katholieke mannelijke erfgenaam kreeg. Dit gebeurde ten voordele van Willem III van Oranje van de Nederlanden, die in zijn plaats koning van Engeland en Schotland werd. Hierna ging de lijn verder in het -protestantse- huis van Hannover.
De katholieke James III, zoals hij genoemd werd door zijn aanhangers, de Jacobieten, werd grootgebracht in Frankrijk, waar hij door Lodewijk XIV erkend was als rechtmatige koning. Ook werd hij als katholieke koning erkend door de paus.
Toen de protestantse tak van de Stuarts uitstierf bij de dood van koningin Anne in 1714, kon Jacobus III geen koning worden op grond van de Act of Settlement 1701, die bepaalde dat Anne moest worden opgevolgd door protestante heersers.
De troon ging over op Anne’s achterneef George I uit het Huis Hannover.
James Eduard Stuart liet het er niet bij, en trof voorbereidingen tot een invasie van Schotland. Alles leek het The Old Pretender mee te zitten, en hij kreeg massale steun van de Schotten, al was die niet algemeen. Vooral de Lowlanders hadden veel liever George I.
James maakte echter fouten, en bleek geen goede leider. Ziekte maakte de ramp compleet. De opstand faalde, en James vluchtte terug naar Frankrijk.
Jacobus trouwde met Maria Clementina Sobieska. Maria is geboren op dinsdag 18 juli 1702 in Rome. Maria is overleden op dinsdag 18 januari 1735, 32 jaar oud. Zijn vader, Jacobus II van Engeland, was een koning uit het Huis Stuart die in de Glorious Revolution afgezet werd, juist omdat hij een katholieke mannelijke erfgenaam kreeg. Dit gebeurde ten voordele van Willem III van Oranje van de Nederlanden, die in zijn plaats koning van Engeland en Schotland werd. Hierna ging de lijn verder in het -protestantse- huis van Hannover.
De katholieke James III, zoals hij genoemd werd door zijn aanhangers, de Jacobieten, werd grootgebracht in Frankrijk, waar hij door Lodewijk XIV erkend was als rechtmatige koning. Ook werd hij als katholieke koning erkend door de paus.
Toen de protestantse tak van de Stuarts uitstierf bij de dood van koningin Anne in 1714, kon Jacobus III geen koning worden op grond van de Act of Settlement 1701, die bepaalde dat Anne moest worden opgevolgd door protestante heersers.
De troon ging over op Anne’s achterneef George I uit het Huis Hannover.
James Eduard Stuart liet het er niet bij, en trof voorbereidingen tot een invasie van Schotland. Alles leek het The Old Pretender mee te zitten, en hij kreeg massale steun van de Schotten, al was die niet algemeen. Vooral de Lowlanders hadden veel liever George I.
James maakte echter fouten, en bleek geen goede leider. Ziekte maakte de ramp compleet. De opstand faalde, en James vluchtte terug naar Frankrijk.
Notitie bij Maria: Zij was een Poolse prinses. Ze was een dochter van de voormalige kroonprins van Polen, Jacob Lodewijk Sobieski en diens vrouw Hedwig Elisabeth van Palts-Neuburg.
Als kleindochter van koning Jan III van Polen was ze een van de rijkste erfgenamen van Europa. Ze werd verloofd met Jacobus Frans Edward Stuart, de jacobitische troonpretendent van Groot-Brittannië. Koning George I was fel gekant tegen het huwelijk uit angst dat er een erfgenaam werd geboren. Om hem tegemoet te komen liet keizer Karel VI Maria Clementina arresteren toen zij op weg naar Italië was om Jacobus te huwen. Ze werd opgesloten in Innsbruck, maar wist te ontsnappen en vluchtte naar Bologna. Hier werd het huwelijk bij volmacht voltrokken, omdat Jacobus in Spanje verbleef. Formeel trouwden Maria Clementina en Jacobus in de kathedraal van Montefiascone op 3 september 1719.
Na hun huwelijk werd het paar uitgenodigd om in Rome te wonen op speciaal verzoek van paus Clemens XI, die hen erkende als katholiek koning en koningin van Groot-Brittannië. Tevens voorzag hij hen van beveiliging, het Palazzo Muti in Rome als residentie, een buitenhuis in Albano en een jaarlijkse toelage van 12.000 kronen.
Het huwelijk bleek ongelukkig. Snel na de geboorte van hun tweede kind verliet Maria Clementina het gezin en trok zich terug in het Sint Ceciliaklooster in Rome. Zij beschuldigde hem van overspel en hij vond het een zonde om hem en de kinderen achter te laten. Na twee jaar verzoenden zij zich.
Maria Clementina stierf op 32-jarige leeftijd en werd met koninklijke eer begraven in de Sint-Pietersbasiliek. Paus Benedictus XIV gaf de beeldhouwer Pietro Bracchi opdracht om een grafmonument voor haar te maken.
Als kleindochter van koning Jan III van Polen was ze een van de rijkste erfgenamen van Europa. Ze werd verloofd met Jacobus Frans Edward Stuart, de jacobitische troonpretendent van Groot-Brittannië. Koning George I was fel gekant tegen het huwelijk uit angst dat er een erfgenaam werd geboren. Om hem tegemoet te komen liet keizer Karel VI Maria Clementina arresteren toen zij op weg naar Italië was om Jacobus te huwen. Ze werd opgesloten in Innsbruck, maar wist te ontsnappen en vluchtte naar Bologna. Hier werd het huwelijk bij volmacht voltrokken, omdat Jacobus in Spanje verbleef. Formeel trouwden Maria Clementina en Jacobus in de kathedraal van Montefiascone op 3 september 1719.
Na hun huwelijk werd het paar uitgenodigd om in Rome te wonen op speciaal verzoek van paus Clemens XI, die hen erkende als katholiek koning en koningin van Groot-Brittannië. Tevens voorzag hij hen van beveiliging, het Palazzo Muti in Rome als residentie, een buitenhuis in Albano en een jaarlijkse toelage van 12.000 kronen.
Het huwelijk bleek ongelukkig. Snel na de geboorte van hun tweede kind verliet Maria Clementina het gezin en trok zich terug in het Sint Ceciliaklooster in Rome. Zij beschuldigde hem van overspel en hij vond het een zonde om hem en de kinderen achter te laten. Na twee jaar verzoenden zij zich.
Maria Clementina stierf op 32-jarige leeftijd en werd met koninklijke eer begraven in de Sint-Pietersbasiliek. Paus Benedictus XIV gaf de beeldhouwer Pietro Bracchi opdracht om een grafmonument voor haar te maken.
Kinderen van Jacobus en Maria:
1 Karel Eduard Lodewijk Stuart, geboren op dinsdag 31 december 1720 in Rome. Volgt 1505.
2 Hendrik Benedictus Stuart, geboren op dinsdag 6 maart 1725 in Rome. Hendrik is overleden op maandag 13 juli 1807 in Frascati, 82 jaar oud.
Notitie bij Hendrik: Hij was kardinaal-diaken en bisschop van Frascati, en jacobitisch troonpretendent. Hij was de laatste in de lijn van het Huis Stuart; aangezien hij als rooms-katholiek kardinaal geen kinderen had stierf het geslacht met zijn dood uit.
1505 Karel Eduard Lodewijk Stuart is geboren op dinsdag 31 december 1720 in Rome, zoon van Jacobus Frans Eduard Stuart (zie 1504) en Maria Clementina Sobieska. Karel is overleden op donderdag 31 januari 1788 in Rome, 67 jaar oud.
Notitie bij Karel: Vaak Bonnie Prince Charlie of The Young Pretender genoemd, was een troonpretendent van het Verenigd Koninkrijk. Door zijn volgelingen, de Jacobieten werd hij koning Karel III genoemd.
Karels grootvader Jacobus II van Engeland werd afgezet ten voordele van de protestantse tak van het Huis Stuart en Willem III van Oranje-Nassau.
Karel werd geboren in 1720 in Rome als eerste zoon van Jacobus Frans Eduard Stuart, die ook wel als de "Old Pretender" bekend staat, en Maria Clementina Sobieska. Na de dood van zijn vader in 1766 riep hij zichzelf uit tot koning Karel III.
Nadat zijn vader in 1715 al een vergeefse greep naar de Britse troon had gedaan, werd Karel in 1745 door de Franse regering vanuit Rome uitgenodigd om met Franse steun een revolte in het Verenigd Koninkrijk tegen de Hannovers te beginnen.
De opstand ging niet zonder slag of stoot van start, en Karel landde met slechts zeven metgezellen in Eriskay (Buiten-Hebriden). Daar begon hij aan het verzamelen van een leger, waarna hij met 1250 man van start zou gaan in Glenfinnan op 19 augustus 1745. Vervolgens groeide het leger langzaam verder aan tot 6000 man, hetgeen echter wel wat krap was voor een serieuze greep naar de macht. Weliswaar was George II nogal impopulair, maar veel protestanten koesterden een diep wantrouwen tegen de katholieke tak van de Stuarts. Toch had de naam van "Stuart" genoeg aantrekkingskracht onder de Highlanders om een legermacht bijeen te brengen. Karel eiste officieel de troon op in naam van zijn vader, die nog in leven was en dus voor de Jacobieten nog steeds als de rechtmatige troonpretendent gold. Met zijn kleine legermacht vormde Karel niettemin een ernstige bedreiging voor de Hannoveriaanse dynastie.
Het Britse leger was namelijk grotendeels op expeditie in de Oostenrijkse Nederlanden en beschikte in Schotland slechts over een leger van 4000 man onder John Cope, dat door Karel verslagen werd in de Slag bij Prestonpans. Karel slaagde erin Edinburgh te bezetten, maar daar wachtte hij eerst ruim een maand voordat hij zijn doldrieste aanval op Engeland deed. Met zijn kleine leger glipte hij door tussen twee legers, die hem in Noord-Engeland probeerden tegen te houden, en drong zelfs door tot Derby, hetgeen grote paniek veroorzaakte in Londen. Het was toen een kwestie van alles of niets. Op dat kritieke moment durfde Karel de aanval op Londen evenwel niet aan en trok hij zich met zijn leger weer terug op Schotland. In de Schotse Hooglanden werden de Jacobieten uiteindelijk verslagen in de Slag bij Culloden op 16 april 1746.
Een Schotse jongedame, Flora MacDonald, hielp hem om - als één van zijn dienstmeisjes vermomd - uit Schotland te ontsnappen naar Frankrijk, waar hij verder niets van politiek belang meer verrichtte. De opstand van 1745 was de laatste maal dat de Jacobieten probeerden de macht te grijpen; na 1745 werd het Jacobitisme langzaam een onbetekenende factor in de Britse politiek.
Vervolgens zou Karel vele jaren doorbrengen in Rome, waar hij aan de drank raakte.
Toen Jacobus Frans Eduard Stuart stierf in 1766, werd Karel de officiële troonpretendent. Maar in tegenstelling tot zijn vader, werd hij niet meer erkend als de rechtmatige koning van Engeland door paus Clemens XIII, noch door de koning van Frankrijk.
In 1774 vestigde hij zich met zijn vrouw Louise van Stolberg-Gedern te Florence, waar zij de titel graaf en gravin van Albany gebruikten.
Karel stierf in 1788 in Rome. Als troonpretendent werd hij opgevolgd door zijn broer Hendrik Benedictus Stuart, die de laatste zou zijn om openlijk de troon op te eisen.
Karel was twee maal getrouwd. Eerst huwde hij op 14 april 1772 in Macerata met prinses Louise van Stolberg-Gedern (1752 - 1824), de dochter van Gustaaf Adolf van Stolberg-Gedern en Elisabeth Philippine Claude van Horn (1733-1826). Dit huwelijk hield 12 jaar stand en in 1784 scheidden zij.
In december 1785 huwde hij opnieuw met Margarette O’Dea d’Audibert de Lussan, gravin van Massillan (1749 - 1820). Beide huwelijken bleven kinderloos.
Karel had wel 2 onwettige kinderen:
Charles Stuart of Airdroch (1748 - 1820), verwekt bij Marie Louise de La Tour d’Auvergne.
Charlotte Stuart (1753 - 1789), hertogin van Albany, verwekt bij Clementina Walkinshaw (1720 - 1802).
Karel: Karels grootvader Jacobus II van Engeland werd afgezet ten voordele van de protestantse tak van het Huis Stuart en Willem III van Oranje-Nassau.
Karel werd geboren in 1720 in Rome als eerste zoon van Jacobus Frans Eduard Stuart, die ook wel als de "Old Pretender" bekend staat, en Maria Clementina Sobieska. Na de dood van zijn vader in 1766 riep hij zichzelf uit tot koning Karel III.
Nadat zijn vader in 1715 al een vergeefse greep naar de Britse troon had gedaan, werd Karel in 1745 door de Franse regering vanuit Rome uitgenodigd om met Franse steun een revolte in het Verenigd Koninkrijk tegen de Hannovers te beginnen.
De opstand ging niet zonder slag of stoot van start, en Karel landde met slechts zeven metgezellen in Eriskay (Buiten-Hebriden). Daar begon hij aan het verzamelen van een leger, waarna hij met 1250 man van start zou gaan in Glenfinnan op 19 augustus 1745. Vervolgens groeide het leger langzaam verder aan tot 6000 man, hetgeen echter wel wat krap was voor een serieuze greep naar de macht. Weliswaar was George II nogal impopulair, maar veel protestanten koesterden een diep wantrouwen tegen de katholieke tak van de Stuarts. Toch had de naam van "Stuart" genoeg aantrekkingskracht onder de Highlanders om een legermacht bijeen te brengen. Karel eiste officieel de troon op in naam van zijn vader, die nog in leven was en dus voor de Jacobieten nog steeds als de rechtmatige troonpretendent gold. Met zijn kleine legermacht vormde Karel niettemin een ernstige bedreiging voor de Hannoveriaanse dynastie.
Het Britse leger was namelijk grotendeels op expeditie in de Oostenrijkse Nederlanden en beschikte in Schotland slechts over een leger van 4000 man onder John Cope, dat door Karel verslagen werd in de Slag bij Prestonpans. Karel slaagde erin Edinburgh te bezetten, maar daar wachtte hij eerst ruim een maand voordat hij zijn doldrieste aanval op Engeland deed. Met zijn kleine leger glipte hij door tussen twee legers, die hem in Noord-Engeland probeerden tegen te houden, en drong zelfs door tot Derby, hetgeen grote paniek veroorzaakte in Londen. Het was toen een kwestie van alles of niets. Op dat kritieke moment durfde Karel de aanval op Londen evenwel niet aan en trok hij zich met zijn leger weer terug op Schotland. In de Schotse Hooglanden werden de Jacobieten uiteindelijk verslagen in de Slag bij Culloden op 16 april 1746.
Een Schotse jongedame, Flora MacDonald, hielp hem om - als één van zijn dienstmeisjes vermomd - uit Schotland te ontsnappen naar Frankrijk, waar hij verder niets van politiek belang meer verrichtte. De opstand van 1745 was de laatste maal dat de Jacobieten probeerden de macht te grijpen; na 1745 werd het Jacobitisme langzaam een onbetekenende factor in de Britse politiek.
Vervolgens zou Karel vele jaren doorbrengen in Rome, waar hij aan de drank raakte.
Toen Jacobus Frans Eduard Stuart stierf in 1766, werd Karel de officiële troonpretendent. Maar in tegenstelling tot zijn vader, werd hij niet meer erkend als de rechtmatige koning van Engeland door paus Clemens XIII, noch door de koning van Frankrijk.
In 1774 vestigde hij zich met zijn vrouw Louise van Stolberg-Gedern te Florence, waar zij de titel graaf en gravin van Albany gebruikten.
Karel stierf in 1788 in Rome. Als troonpretendent werd hij opgevolgd door zijn broer Hendrik Benedictus Stuart, die de laatste zou zijn om openlijk de troon op te eisen.
Karel was twee maal getrouwd. Eerst huwde hij op 14 april 1772 in Macerata met prinses Louise van Stolberg-Gedern (1752 - 1824), de dochter van Gustaaf Adolf van Stolberg-Gedern en Elisabeth Philippine Claude van Horn (1733-1826). Dit huwelijk hield 12 jaar stand en in 1784 scheidden zij.
In december 1785 huwde hij opnieuw met Margarette O’Dea d’Audibert de Lussan, gravin van Massillan (1749 - 1820). Beide huwelijken bleven kinderloos.
Karel had wel 2 onwettige kinderen:
Charles Stuart of Airdroch (1748 - 1820), verwekt bij Marie Louise de La Tour d’Auvergne.
Charlotte Stuart (1753 - 1789), hertogin van Albany, verwekt bij Clementina Walkinshaw (1720 - 1802).
1506 Henrietta Anne Van Engeland is geboren op donderdag 16 juni 1644 in Exeter, dochter van Karel I Van Engeland (zie 1495) en Henriëtta Maria Van Frankrijk. Henrietta is overleden op maandag 30 juni 1670 in Saint-Cloud, 26 jaar oud.
Notitie bij Henrietta: Op het moment dat Henrietta werd geboren bereikte de Engelse Burgeroorlog een hoogtepunt. In 1661 trouwde Henrietta met de hertog van Orléans. Ze stond in Frankrijk bekend als Henriette d’Angleterre, in de familie werd ze liefkozend Minette genoemd.
Prinses Henrietta werd geboren op het Bedford House te Exeter, in het zuiden van Engeland. Twee weken na haar geboorte vluchtte haar moeder, de koningin, uit Engeland en liet Henrietta achter bij Lady Barbara Palmer, Hertogin van Cleveland. Henriette Anne ("Anne" werd bij haar naam gevoegd toen ze werd gedoopt, en daarmee toetrad tot de Rooms-katholieke Kerk) werd pas met haar moeder herenigd toen ze twee jaar oud was. In 1649 werd Henrietta’s vader, Karel I, onthoofd en Engeland werd een republiek onder Oliver Cromwell. Henrietta’s moeder vluchtte naar Frankrijk, waar ze haar intrek nam aan het Franse Hof. Ze werd hartelijk ontvangen door haar neefje, Lodewijk XIV. Henrietta werd opgevoed aan het Franse Hof.
Toen Henrietta 17 jaar werd trouwde ze met haar neef, Filips I, Hertog van Orléans. Filips was de jongste zoon van koning Lodewijk XIII en de enige broer van koning Lodewijk XIV, op dat moment de koning. De twee trouwden in de Koninklijke Kapel te Parijs op 31 maart 1661. Het huwelijk was een grote mislukking en Henrietta’s man gaf de voorkeur aan mooie mannen, die de strijd met Henrietta aangingen om macht. Er gingen in die tijd vele roddels door de paleisgangen, dat Henrietta een relatie zou hebben met haar zwager, Lodewijk XIV. Henrietta had veel invloed bij de koning, en gebruikte deze invloed om de favoriete mannen van haar man te verbannen van het hof. Die mannen beraamden een plan om Henrietta van het Hof te verwijderen.
Ten tijde van de geboorte van prinses Anne-Marie stond het koppel bekend om hun ruzies in het Palais Royal en thuis ook. Filips had een nieuwe minnaar, en velen waren zich bewust van de grote invloed die deze man over Filips had.
Lodewijk XIV was erg intiem met zijn schoonzuster. Er werd in die tijd ook gezegd (of geroddeld) dat Lodewijk de echte vader was van Henrietta’s twee dochters. Lodewijk was na de tragische dood van Henrietta langer in rouw dan haar eigen man, Filips. Hoe dan ook, Filips was extreem jaloers op zijn vrouw.
De meeste van Lodewijks minnaressen (zoals, Louise de La Vallière en Athénaïs de Montespan) waren hofdames van Henrietta Anne. In feite moedigde Henrietta de relatie van Lodewijk en Louise de La Vallière aan, om de roddels aan het hof over haar en Lodewijk in de doofpot te stoppen.
Vandaag de dag is Henrietta vooral bekend om haar briefwisseling met haar broer Koning Karel II van Engeland, met wie ze een sterke band had. Samen met haar broer hielp ze het opzetten van het geheime Verdrag van Dover in 1670, welke een offensief en defensief verdrag was tussen Engeland en Frankrijk.
Henrietta stierf in het paleis van Saint-Cloud dichtbij Parijs op 30 juni 1670, twee weken nadat het verdrag van Dover was getekend. Ten tijde van haar dood werd er gefluisterd dat Henriette-Anne was vergiftigd door de vriend van haar man, de jaloerse in ballingschap levende Chevalier de Lorraine. Ze kreeg na haar dood de bijnaam Madame nummer één.
Henrietta trouwde, 16 jaar oud, op donderdag 31 maart 1661 in Koninklijke Kapel te Parijs met Filips I van Orléans, 20 jaar oud. Zie 140 voor persoonsgegevens van Filips. Prinses Henrietta werd geboren op het Bedford House te Exeter, in het zuiden van Engeland. Twee weken na haar geboorte vluchtte haar moeder, de koningin, uit Engeland en liet Henrietta achter bij Lady Barbara Palmer, Hertogin van Cleveland. Henriette Anne ("Anne" werd bij haar naam gevoegd toen ze werd gedoopt, en daarmee toetrad tot de Rooms-katholieke Kerk) werd pas met haar moeder herenigd toen ze twee jaar oud was. In 1649 werd Henrietta’s vader, Karel I, onthoofd en Engeland werd een republiek onder Oliver Cromwell. Henrietta’s moeder vluchtte naar Frankrijk, waar ze haar intrek nam aan het Franse Hof. Ze werd hartelijk ontvangen door haar neefje, Lodewijk XIV. Henrietta werd opgevoed aan het Franse Hof.
Toen Henrietta 17 jaar werd trouwde ze met haar neef, Filips I, Hertog van Orléans. Filips was de jongste zoon van koning Lodewijk XIII en de enige broer van koning Lodewijk XIV, op dat moment de koning. De twee trouwden in de Koninklijke Kapel te Parijs op 31 maart 1661. Het huwelijk was een grote mislukking en Henrietta’s man gaf de voorkeur aan mooie mannen, die de strijd met Henrietta aangingen om macht. Er gingen in die tijd vele roddels door de paleisgangen, dat Henrietta een relatie zou hebben met haar zwager, Lodewijk XIV. Henrietta had veel invloed bij de koning, en gebruikte deze invloed om de favoriete mannen van haar man te verbannen van het hof. Die mannen beraamden een plan om Henrietta van het Hof te verwijderen.
Ten tijde van de geboorte van prinses Anne-Marie stond het koppel bekend om hun ruzies in het Palais Royal en thuis ook. Filips had een nieuwe minnaar, en velen waren zich bewust van de grote invloed die deze man over Filips had.
Lodewijk XIV was erg intiem met zijn schoonzuster. Er werd in die tijd ook gezegd (of geroddeld) dat Lodewijk de echte vader was van Henrietta’s twee dochters. Lodewijk was na de tragische dood van Henrietta langer in rouw dan haar eigen man, Filips. Hoe dan ook, Filips was extreem jaloers op zijn vrouw.
De meeste van Lodewijks minnaressen (zoals, Louise de La Vallière en Athénaïs de Montespan) waren hofdames van Henrietta Anne. In feite moedigde Henrietta de relatie van Lodewijk en Louise de La Vallière aan, om de roddels aan het hof over haar en Lodewijk in de doofpot te stoppen.
Vandaag de dag is Henrietta vooral bekend om haar briefwisseling met haar broer Koning Karel II van Engeland, met wie ze een sterke band had. Samen met haar broer hielp ze het opzetten van het geheime Verdrag van Dover in 1670, welke een offensief en defensief verdrag was tussen Engeland en Frankrijk.
Henrietta stierf in het paleis van Saint-Cloud dichtbij Parijs op 30 juni 1670, twee weken nadat het verdrag van Dover was getekend. Ten tijde van haar dood werd er gefluisterd dat Henriette-Anne was vergiftigd door de vriend van haar man, de jaloerse in ballingschap levende Chevalier de Lorraine. Ze kreeg na haar dood de bijnaam Madame nummer één.
Kinderen van Henrietta en Filips: zie 140.
1507 Hendrik VIII Van Engeland is geboren op dinsdag 28 juni 1491 in Greenwich, zoon van Hendrik VII Van Engeland (zie 1488) en Elizabeth van York. Hendrik is overleden op vrijdag 28 januari 1547 in Westminster, 55 jaar oud.
Hendrik:
Notitie bij Hendrik: Hij stamde uit het Huis Tudor, en was een zoon van Hendrik VII en van Elizabeth van York. Hendrik staat bekend als het prototype van de zelfbewuste renaissance-vorst. Hij was intelligent en geïnteresseerd in kunst en wetenschap. Hij werd echter ook beschouwd als liefdeloos, egoïstisch en wreed. Tegenstrevers, echtgenotes of dienaren die hem in de weg stonden ruimde hij meedogenloos uit de weg. Hendrik was berucht vanwege zijn huwelijksperikelen; hij heeft zes vrouwen gehad, waarvan hij er twee liet onthoofden.
Tijdens zijn bewind werden Engeland en Wales wettelijk verenigd in één koninkrijk, meer dan twee eeuwen na de verovering van Wales door Engeland. Een nog belangrijker ontwikkeling was de afscheiding van de Anglicaanse Kerk van de Kerk van Rome, vanwege een conflict met de paus over de ontbinding van zijn eerste huwelijk. Hiermee werkte hij onbedoeld de protestantse reformatie in de hand. Hij liet zich in 1511 door paus Julius II betrekken in de Oorlog van de Liga van Kamerijk tegen Frankrijk, waarbij hij in de rug werd aangevallen door Frankrijks bondgenoot Schotland. Hij en vooral zijn echtgenote Catharina van Aragon - die de in Frankrijk vechtende Hendrik "waarnam" - wisten Schotland in 1513 echter een zware nederlaag toe te brengen in de Slag bij Flodden Field. In Frankrijk boekte hij enkele militaire successen, zoals in de slag bij Guinegate (1513).
Hendrik is de tweede zoon van Hendrik VII en Elizabeth van York en aanvankelijk voorbestemd voor een carrière in de kerk. Zijn oudere broer Arthur stierf in 1502 en werd als Prince of Wales (dat wil zeggen kroonprins) opgevolgd door Hendrik. Omdat zijn vader graag het verbond met Spanje opnieuw bekrachtigd wilde zien, trouwde Hendrik in 1509, kort na de dood van zijn vader en vlak voor zijn kroning, met de weduwe van zijn broer, Catharina van Aragon. Hendrik was op dat moment 17 jaar.
Hendrik wilde Engeland tot een sterke mogendheid maken, die een vooraanstaande rol kon spelen in de Europese politiek. Door zich in verschillende oorlogen te storten putte hij de schatkist geheel uit. Ook zijn grootse hofhouding en zijn prachtige toernooien hebben Engeland veel geld gekost. Hendriks buitenlandse beleid was niet succesvol. In de Europese strijd tussen Habsburg en Frankrijk of tussen reformatie en Rome speelde Engeland nauwelijks een rol van betekenis.
In latere jaren ging hij behendiger te werk en zocht nieuwe wegen om zijn macht te versterken. Hij verhoogde de belastingen, zocht samenwerking met het Lagerhuis en verwijderde zich van de Rooms-katholieke Kerk. De meerderheid van de bevolking steunde hem echter, omdat zij er niet slechter van werd. De belastingverhogingen werden gecompenseerd door een grotere economische activiteit en de enorme inflatie werd gecompenseerd door een grote toename van de buitenlandse vraag naar Engelse goederen.
In 1542 werd Ierland onderworpen en begon Hendrik een oorlog met Schotland (overwinning bij Solway Moss).
Een belangrijke gebeurtenis in zijn regeringsperiode was de afscheiding van de Kerk van Engeland (Church of England, Anglicaanse Kerk) van Rome in 1534, waarbij Thomas Cromwell en Thomas Cranmer (aartsbisschop van Canterbury) een voorname rol speelden. Ook hier waren persoonlijke motieven in het spel. Hendrik was in leerstellig opzicht tegen de protestantse Reformatie. Voor een publicatie van zijn hand waarin Maarten Luther bestreden werd, had hij van paus Leo X de titel ’Fidei Defensor’ (Verdediger van het Geloof) gekregen. Toen zijn eerste vrouw, Catharina van Aragon, hem geen zoon bleek te kunnen schenken - zij had zes kinderen gebaard waarvan slechts één, Mary Tudor, in leven bleef -, zag hij dat als een ernstig probleem; alleen voortzetting van de Tudor-dynastie door een mannelijke troonopvolger kon volgens hem het land behoeden voor een nieuwe burgeroorlog, zoals de Rozenoorlogen. Hij vroeg om nietigverklaring van zijn huwelijk met Catharina aan paus Clemens VII, die op dat moment de gevangene was van keizer Karel V. Het argument dat Catharina de weduwe was van Hendriks oudere broer was al niet sterk en bovendien was het onrechtvaardig tegen Catharina, zuster van Karels moeder. Clemens ging dus niet akkoord. Daarop brak Hendrik definitief met Rome. Dit werd vastgelegd in de Act of Supremacy van 1534. Hendriks Lord Chancellor Thomas More, die ook een vooraanstaand humanistisch geleerde en vriend van Erasmus was, verzette zich hardnekkig tegen zowel de scheiding van Catharina van Aragon als tegen de breuk met Rome. Hierdoor liet Hendrik zich echter niet van zijn plannen afbrengen. Thomas More kwam ten val, werd berecht wegens hoogverraad en in 1535 terechtgesteld. Ook John Fisher, bisschop van Rochester, werd gearresteerd wegens zijn verzet tegen Hendrik; toen de paus Fisher vervolgens tot kardinaal verhief, eindigde ook hij in datzelfde jaar op het schavot. Hendrik confisqueerde de goederen van de Katholieke kerk en die van de kloosters en congregaties. De opbrengsten waren voor de Engelse kroon en voor zijn naaste medewerkers. De afkeer die vele Engelsen hadden van Rome speelde hem bij dit alles in de kaart. Er was wel wat verspreid rooms-katholiek verzet, maar de katholieken die zich erbij neerlegden werden ongemoeid gelaten. De protestanten werden intussen wel hevig vervolgd. Later kwam er wat meer toenadering tot de protestanten. De titel ’Fidei defensor’ raakte Hendrik uiteraard kwijt en hij werd zelfs geëxcommuniceerd, maar die titel werd in 1544 door het Engelse parlement weer erfelijk toegekend aan de kroonprins, zijn 7-jarige zoon Eduard VI. Tot op de dag van vandaag draagt het Engelse/Britse staatshoofd deze titel. Maar dus niet, zoals oorspronkelijk bedoeld, als verdediger van het katholieke geloof, maar van dat van de Anglicaanse Kerk, waarvan hij/zij formeel het hoofd is.
Er wordt gesuggereerd dat Hendrik VIII bij Maria Boleyn, zuster van Anna Boleyn, in 1524 een dochter, in 1526 een zoon Hendrik (die 70 jaar oud geworden is) en nog twee andere zonen verwekte, van wie de namen niet bekend zijn. Formeel staan deze kinderen echter op naam van haar wettige echtgenoot, Sir William Carey. Hoewel algemeen wordt aangenomen dat Maria enige tijd de maîtresse van Hendrik VIII was, heeft hij nooit het vaderschap van haar kinderen erkend. Van hem is slechts één officieel toegegeven bastaardkind bekend, Henry FitzRoy, hertog van Richmond en Somerset (1519-1536); uit diens huwelijk met Lady Mary Howard kwam geen nageslacht voort. Zijn moeder was Elizabeth ("Bessie") Blount.
Op 24 januari 1535, Hendrik is dan 44, raakt hij in een ruitertoernooi ernstig gewond. Hij wordt uit het zadel gelicht, zijn gepantserd paard struikelt en valt boven op hem. Hendrik is 2 uur buiten bewustzijn en raakt ernstig verwond aan beide benen. De hofartsen vrezen voor zijn leven. De koning herstelt, maar volgens een onderzoek van History Channel in 2009, is de kans reëel dat Hendrik bij dit ongeluk hersenschade heeft opgelopen, schade die zijn persoonlijkheid grondig zal beïnvloeden. Hendrik wordt depressief, gewelddadig en paranoïde. [1]
Maar de koning heeft nog meer ernstige gezondheidsproblemen: sinds zijn ongeluk lijdt hij aan zware migraine-aanvallen, hij heeft spataders en de wonden aan zijn benen raken geïnfecteerd en zullen nooit meer genezen. Deze wonden worden zo ernstig dat hij niet meer kan lopen. Hendrik lijdt aan malaria en ernstig overgewicht. Zo wordt aangenomen dat hij 13 keer per dag at en alles grondig doorspoelde met bier en wijn. Tot wel zes liter per dag. Metingen van zijn harnassen wijzen uit dat, tussen zijn 20ste en zijn 50ste, zijn taille-omtrek toeneemt van 99 naar 135 cm. Bij zijn dood op 56-jarige leeftijd, moet Hendrik ongeveer 178 kg gewogen hebben. Diabetes maakt dat hij ook bijna blind is. Algemeen wordt aangenomen, dat Hendrik stierf aan syfilis. Dit is echter nooit bewezen. Op 28 januari 1547 sterft koning Hendrik VIII op 56-jarige leeftijd, waarschijnlijk aan een hartaanval. Hij wordt in de Saint George Chapel van Windsor Castle begraven, naast zijn 3de echtgenote Jane Seymour. Hij wordt opgevolgd door zijn zoon Eduard VI van Engeland.
Hendrik VIII was niet alleen koning van Engeland, maar ook een verdienstelijk componist: van zijn hand zijn 34 werken overgeleverd, hoofdzakelijk liederen (waarvan Pastyme with good companye wel het bekendste is), maar ook instrumentale werken en een driestemmig motet (Quam pulchra es).
Tijdens zijn bewind werden Engeland en Wales wettelijk verenigd in één koninkrijk, meer dan twee eeuwen na de verovering van Wales door Engeland. Een nog belangrijker ontwikkeling was de afscheiding van de Anglicaanse Kerk van de Kerk van Rome, vanwege een conflict met de paus over de ontbinding van zijn eerste huwelijk. Hiermee werkte hij onbedoeld de protestantse reformatie in de hand. Hij liet zich in 1511 door paus Julius II betrekken in de Oorlog van de Liga van Kamerijk tegen Frankrijk, waarbij hij in de rug werd aangevallen door Frankrijks bondgenoot Schotland. Hij en vooral zijn echtgenote Catharina van Aragon - die de in Frankrijk vechtende Hendrik "waarnam" - wisten Schotland in 1513 echter een zware nederlaag toe te brengen in de Slag bij Flodden Field. In Frankrijk boekte hij enkele militaire successen, zoals in de slag bij Guinegate (1513).
Hendrik is de tweede zoon van Hendrik VII en Elizabeth van York en aanvankelijk voorbestemd voor een carrière in de kerk. Zijn oudere broer Arthur stierf in 1502 en werd als Prince of Wales (dat wil zeggen kroonprins) opgevolgd door Hendrik. Omdat zijn vader graag het verbond met Spanje opnieuw bekrachtigd wilde zien, trouwde Hendrik in 1509, kort na de dood van zijn vader en vlak voor zijn kroning, met de weduwe van zijn broer, Catharina van Aragon. Hendrik was op dat moment 17 jaar.
Hendrik wilde Engeland tot een sterke mogendheid maken, die een vooraanstaande rol kon spelen in de Europese politiek. Door zich in verschillende oorlogen te storten putte hij de schatkist geheel uit. Ook zijn grootse hofhouding en zijn prachtige toernooien hebben Engeland veel geld gekost. Hendriks buitenlandse beleid was niet succesvol. In de Europese strijd tussen Habsburg en Frankrijk of tussen reformatie en Rome speelde Engeland nauwelijks een rol van betekenis.
In latere jaren ging hij behendiger te werk en zocht nieuwe wegen om zijn macht te versterken. Hij verhoogde de belastingen, zocht samenwerking met het Lagerhuis en verwijderde zich van de Rooms-katholieke Kerk. De meerderheid van de bevolking steunde hem echter, omdat zij er niet slechter van werd. De belastingverhogingen werden gecompenseerd door een grotere economische activiteit en de enorme inflatie werd gecompenseerd door een grote toename van de buitenlandse vraag naar Engelse goederen.
In 1542 werd Ierland onderworpen en begon Hendrik een oorlog met Schotland (overwinning bij Solway Moss).
Een belangrijke gebeurtenis in zijn regeringsperiode was de afscheiding van de Kerk van Engeland (Church of England, Anglicaanse Kerk) van Rome in 1534, waarbij Thomas Cromwell en Thomas Cranmer (aartsbisschop van Canterbury) een voorname rol speelden. Ook hier waren persoonlijke motieven in het spel. Hendrik was in leerstellig opzicht tegen de protestantse Reformatie. Voor een publicatie van zijn hand waarin Maarten Luther bestreden werd, had hij van paus Leo X de titel ’Fidei Defensor’ (Verdediger van het Geloof) gekregen. Toen zijn eerste vrouw, Catharina van Aragon, hem geen zoon bleek te kunnen schenken - zij had zes kinderen gebaard waarvan slechts één, Mary Tudor, in leven bleef -, zag hij dat als een ernstig probleem; alleen voortzetting van de Tudor-dynastie door een mannelijke troonopvolger kon volgens hem het land behoeden voor een nieuwe burgeroorlog, zoals de Rozenoorlogen. Hij vroeg om nietigverklaring van zijn huwelijk met Catharina aan paus Clemens VII, die op dat moment de gevangene was van keizer Karel V. Het argument dat Catharina de weduwe was van Hendriks oudere broer was al niet sterk en bovendien was het onrechtvaardig tegen Catharina, zuster van Karels moeder. Clemens ging dus niet akkoord. Daarop brak Hendrik definitief met Rome. Dit werd vastgelegd in de Act of Supremacy van 1534. Hendriks Lord Chancellor Thomas More, die ook een vooraanstaand humanistisch geleerde en vriend van Erasmus was, verzette zich hardnekkig tegen zowel de scheiding van Catharina van Aragon als tegen de breuk met Rome. Hierdoor liet Hendrik zich echter niet van zijn plannen afbrengen. Thomas More kwam ten val, werd berecht wegens hoogverraad en in 1535 terechtgesteld. Ook John Fisher, bisschop van Rochester, werd gearresteerd wegens zijn verzet tegen Hendrik; toen de paus Fisher vervolgens tot kardinaal verhief, eindigde ook hij in datzelfde jaar op het schavot. Hendrik confisqueerde de goederen van de Katholieke kerk en die van de kloosters en congregaties. De opbrengsten waren voor de Engelse kroon en voor zijn naaste medewerkers. De afkeer die vele Engelsen hadden van Rome speelde hem bij dit alles in de kaart. Er was wel wat verspreid rooms-katholiek verzet, maar de katholieken die zich erbij neerlegden werden ongemoeid gelaten. De protestanten werden intussen wel hevig vervolgd. Later kwam er wat meer toenadering tot de protestanten. De titel ’Fidei defensor’ raakte Hendrik uiteraard kwijt en hij werd zelfs geëxcommuniceerd, maar die titel werd in 1544 door het Engelse parlement weer erfelijk toegekend aan de kroonprins, zijn 7-jarige zoon Eduard VI. Tot op de dag van vandaag draagt het Engelse/Britse staatshoofd deze titel. Maar dus niet, zoals oorspronkelijk bedoeld, als verdediger van het katholieke geloof, maar van dat van de Anglicaanse Kerk, waarvan hij/zij formeel het hoofd is.
Er wordt gesuggereerd dat Hendrik VIII bij Maria Boleyn, zuster van Anna Boleyn, in 1524 een dochter, in 1526 een zoon Hendrik (die 70 jaar oud geworden is) en nog twee andere zonen verwekte, van wie de namen niet bekend zijn. Formeel staan deze kinderen echter op naam van haar wettige echtgenoot, Sir William Carey. Hoewel algemeen wordt aangenomen dat Maria enige tijd de maîtresse van Hendrik VIII was, heeft hij nooit het vaderschap van haar kinderen erkend. Van hem is slechts één officieel toegegeven bastaardkind bekend, Henry FitzRoy, hertog van Richmond en Somerset (1519-1536); uit diens huwelijk met Lady Mary Howard kwam geen nageslacht voort. Zijn moeder was Elizabeth ("Bessie") Blount.
Op 24 januari 1535, Hendrik is dan 44, raakt hij in een ruitertoernooi ernstig gewond. Hij wordt uit het zadel gelicht, zijn gepantserd paard struikelt en valt boven op hem. Hendrik is 2 uur buiten bewustzijn en raakt ernstig verwond aan beide benen. De hofartsen vrezen voor zijn leven. De koning herstelt, maar volgens een onderzoek van History Channel in 2009, is de kans reëel dat Hendrik bij dit ongeluk hersenschade heeft opgelopen, schade die zijn persoonlijkheid grondig zal beïnvloeden. Hendrik wordt depressief, gewelddadig en paranoïde. [1]
Maar de koning heeft nog meer ernstige gezondheidsproblemen: sinds zijn ongeluk lijdt hij aan zware migraine-aanvallen, hij heeft spataders en de wonden aan zijn benen raken geïnfecteerd en zullen nooit meer genezen. Deze wonden worden zo ernstig dat hij niet meer kan lopen. Hendrik lijdt aan malaria en ernstig overgewicht. Zo wordt aangenomen dat hij 13 keer per dag at en alles grondig doorspoelde met bier en wijn. Tot wel zes liter per dag. Metingen van zijn harnassen wijzen uit dat, tussen zijn 20ste en zijn 50ste, zijn taille-omtrek toeneemt van 99 naar 135 cm. Bij zijn dood op 56-jarige leeftijd, moet Hendrik ongeveer 178 kg gewogen hebben. Diabetes maakt dat hij ook bijna blind is. Algemeen wordt aangenomen, dat Hendrik stierf aan syfilis. Dit is echter nooit bewezen. Op 28 januari 1547 sterft koning Hendrik VIII op 56-jarige leeftijd, waarschijnlijk aan een hartaanval. Hij wordt in de Saint George Chapel van Windsor Castle begraven, naast zijn 3de echtgenote Jane Seymour. Hij wordt opgevolgd door zijn zoon Eduard VI van Engeland.
Hendrik VIII was niet alleen koning van Engeland, maar ook een verdienstelijk componist: van zijn hand zijn 34 werken overgeleverd, hoofdzakelijk liederen (waarvan Pastyme with good companye wel het bekendste is), maar ook instrumentale werken en een driestemmig motet (Quam pulchra es).
Titel:
| koning van Engeland (Heer van Ierland en later ook koning van Ierland (1509–1547)) |
(1) trouwde, 17 jaar oud, op maandag 11 juni 1509 met Catharina van Aragon, 23 jaar oud. Zie 1599 voor persoonsgegevens van Catharina.
(2) trouwde, 39 of 40 jaar oud, in 1531 met Anna Boleyn, ongeveer 24 jaar oud. Anna is geboren omstreeks 1507 in Blickling (Norfolk)?. Anna is overleden op vrijdag 19 mei 1536 in Londen, ongeveer 29 jaar oud.
Notitie bij Anna: Zij was de dochter van Thomas Boleyn, graaf van Wiltshire, en Elisabeth Howard, dochter van de tweede Thomas Howard, 2de hertog van Norfolk. Haar geboortejaar is onzeker, en zou ook 1502 kunnen zijn. Haar vader bracht haar onder de hoede van Margaretha van Oostenrijk, de dochter van Maximiliaan I, keizer van het Heilige Roomse Rijk. Van het voorjaar van 1513 tot de herfst van 1514 woonde zij in de Nederlanden en, daarna enige jaren in Frankrijk.
Na haar terugkeer naar Engeland werd zij, naar wordt aangenomen, hofdame van Mary Tudor, de zuster van Hendrik VIII en voormalig gemalin van de Franse koning. In het voorjaar van 1523 verloofde zij zich met Lord Henry Percy, de toekomstige 6e graaf van Northumberland. Toen diens vader ervan hoorde via kardinaal Thomas Wolsey, keurde hij hun huwelijk af.
Het volgende bericht over Anna stamt uit 1527, toen zij hofdame was van Hendriks eerste echtgenote Catharina van Aragon. Sinds 1525 schijnt Hendrik amoureuze betrekkingen met Anna te hebben onderhouden, die in 1527 algemeen bekend werden. Zij nam geen genoegen met alleen maar de positie van maîtresse.
Nadat de met paus Clemens VII gevoerde onderhandelingen over de scheiding van Hendrik VIII en Catharina waren mislukt (zij kon hem geen mannelijke nakomelingen schenken), verstootte Hendrik zijn eerste vrouw in 1531 en trouwde in het geheim met Anna Boleyn. Na de uiteindelijke nietigverklaring van het eerste huwelijk met Catharina van Aragon door Thomas Cranmer de aartsbisschop van Canterbury werd Anna Boleyn in juni 1533 gekroond.
In september 1533 schonk zij het leven aan haar dochter Elizabeth, de latere koningin Elizabeth I; in de daaropvolgende drie jaar had zij tenminste drie miskramen; Hendrik was van mening dat er een vloek op dit huwelijk rustte. Het wordt verondersteld dat Anna een negatieve Rhesusfactor had en Hendrik een positieve. Bij deze combinatie verloopt de eerste zwangerschap normaal, maar door opgebouwde antistoffen eindigen latere zwangerschappen dan vaak in miskramen of vroeggeboortes.
Jane Seymour verscheen op het toneel als zijn nieuwste maîtresse in een lange reeks. In mei 1536 werd Anna gearresteerd en overgebracht naar de Tower of London op beschuldiging van overspel en incest en werden haar vijf zogenaamde minnaars en (twee dagen later) zij zelf onthoofd. Volgens historici was zij niet geheel onschuldig en had zij geen hoogstaand karakter.
Er wordt getwijfeld aan de feitelijke juistheid van het volgende gedeelte
Er zijn heel wat bronnen over Anna Boleyn, maar er zijn evenzovele tegenstrijdigheden in hun beschrijvingen.
Anna Boleyn werd uit haar kamer, in de Tower, gehaald nadat ze door haar kamermeisje, voor de executie gereed was gemaakt. In de kapel van de Tower kreeg zij gelegenheid om te bidden.
Op de binnenplaats stond haar doodskist met in het hout haar ingegraveerde wapenschild. De meester-beul uit Lille, Jean Rombaud stond in de hoek van het schavot. Hij was geheel in het zwart gekleed met een zwarte hoofddoek, die alleen de mond en kin onbedekt liet. De eveneens zwartgeklede beulsknecht stond aan de andere zijde van het schavot.
Na het gebed werd ze begeleid naar de binnenplaats, waar de wachters een haag vormden. Een hofdame en een priester begeleidden haar op de trap. De Franse beul knielde voor haar en sloeg samen met haar een kruisteken en ontving een gouden munt, als betaling voor een pijnloze dood. De laatste woorden van Anna Boleyn waren, vlak voor haar executie:
Good Christian people, I am come hither to die, for according to the law, and by the law I am judged to die, and therefore I will speak nothing against it. I am come hither to accuse no man, nor to speak anything of that, whereof I am accused and condemned to die, but I pray God save the king and send him long to reign over you, for a gentler nor a more merciful prince was there never: and to me he was ever a good, a gentle and sovereign lord. And if any person will meddle of my cause, I require them to judge the best. And thus I take my leave of the world and of you all, and I heartily desire you all to pray for me. O Lord have mercy on me, to God I commend my soul. - Opgetekend door Lancelot de Carles in Parijs.
De Nederlandse symfonische rockgroep Kayak maakte voor haar album Periscope Life uit 1980 het nummer Anne dat was gebaseerd op de relatie tussen Anna Boleyn en Hendrik VIII.
Anna is een van de hoofdpersonen in het boek De zusjes Boleyn. Dit boek vertelt over Anna’s weg naar de troon en haar executie door de ogen van haar oudere zus Maria Boleyn.
Anne Boleyn is één van de twee hoofdpersonen in het boek Het licht. Het is een Nederlandstalig boek dat uitkwam in 2008 en het verhaal van Anne Boleyn vertelt.
Na deze laatste bovenvermelde woorden, knielde ze voor het kapblok en prevelde ze gebeden samen met de priester. Knielend voor het kapblok, herhaalde ze een aantal malen:
To Jesus Christ I commend my soul; Lord Jesus receive my soul.
Na de executie werd er vanaf de Tower een kanonschot afgevuurd. Dat was het teken voor koning Hendrik VIII dat zijn tweede echtgenote gestorven was.
Hij stond met een klein gevolg te wachten buiten de muren van de Tower op het sein. Hij vertrok met zijn gevolg naar Jane Seymour.Zij zou zijn derde vrouw worden en niet de laatste.
Na haar terugkeer naar Engeland werd zij, naar wordt aangenomen, hofdame van Mary Tudor, de zuster van Hendrik VIII en voormalig gemalin van de Franse koning. In het voorjaar van 1523 verloofde zij zich met Lord Henry Percy, de toekomstige 6e graaf van Northumberland. Toen diens vader ervan hoorde via kardinaal Thomas Wolsey, keurde hij hun huwelijk af.
Het volgende bericht over Anna stamt uit 1527, toen zij hofdame was van Hendriks eerste echtgenote Catharina van Aragon. Sinds 1525 schijnt Hendrik amoureuze betrekkingen met Anna te hebben onderhouden, die in 1527 algemeen bekend werden. Zij nam geen genoegen met alleen maar de positie van maîtresse.
Nadat de met paus Clemens VII gevoerde onderhandelingen over de scheiding van Hendrik VIII en Catharina waren mislukt (zij kon hem geen mannelijke nakomelingen schenken), verstootte Hendrik zijn eerste vrouw in 1531 en trouwde in het geheim met Anna Boleyn. Na de uiteindelijke nietigverklaring van het eerste huwelijk met Catharina van Aragon door Thomas Cranmer de aartsbisschop van Canterbury werd Anna Boleyn in juni 1533 gekroond.
In september 1533 schonk zij het leven aan haar dochter Elizabeth, de latere koningin Elizabeth I; in de daaropvolgende drie jaar had zij tenminste drie miskramen; Hendrik was van mening dat er een vloek op dit huwelijk rustte. Het wordt verondersteld dat Anna een negatieve Rhesusfactor had en Hendrik een positieve. Bij deze combinatie verloopt de eerste zwangerschap normaal, maar door opgebouwde antistoffen eindigen latere zwangerschappen dan vaak in miskramen of vroeggeboortes.
Jane Seymour verscheen op het toneel als zijn nieuwste maîtresse in een lange reeks. In mei 1536 werd Anna gearresteerd en overgebracht naar de Tower of London op beschuldiging van overspel en incest en werden haar vijf zogenaamde minnaars en (twee dagen later) zij zelf onthoofd. Volgens historici was zij niet geheel onschuldig en had zij geen hoogstaand karakter.
Er wordt getwijfeld aan de feitelijke juistheid van het volgende gedeelte
Er zijn heel wat bronnen over Anna Boleyn, maar er zijn evenzovele tegenstrijdigheden in hun beschrijvingen.
Anna Boleyn werd uit haar kamer, in de Tower, gehaald nadat ze door haar kamermeisje, voor de executie gereed was gemaakt. In de kapel van de Tower kreeg zij gelegenheid om te bidden.
Op de binnenplaats stond haar doodskist met in het hout haar ingegraveerde wapenschild. De meester-beul uit Lille, Jean Rombaud stond in de hoek van het schavot. Hij was geheel in het zwart gekleed met een zwarte hoofddoek, die alleen de mond en kin onbedekt liet. De eveneens zwartgeklede beulsknecht stond aan de andere zijde van het schavot.
Na het gebed werd ze begeleid naar de binnenplaats, waar de wachters een haag vormden. Een hofdame en een priester begeleidden haar op de trap. De Franse beul knielde voor haar en sloeg samen met haar een kruisteken en ontving een gouden munt, als betaling voor een pijnloze dood. De laatste woorden van Anna Boleyn waren, vlak voor haar executie:
Good Christian people, I am come hither to die, for according to the law, and by the law I am judged to die, and therefore I will speak nothing against it. I am come hither to accuse no man, nor to speak anything of that, whereof I am accused and condemned to die, but I pray God save the king and send him long to reign over you, for a gentler nor a more merciful prince was there never: and to me he was ever a good, a gentle and sovereign lord. And if any person will meddle of my cause, I require them to judge the best. And thus I take my leave of the world and of you all, and I heartily desire you all to pray for me. O Lord have mercy on me, to God I commend my soul. - Opgetekend door Lancelot de Carles in Parijs.
De Nederlandse symfonische rockgroep Kayak maakte voor haar album Periscope Life uit 1980 het nummer Anne dat was gebaseerd op de relatie tussen Anna Boleyn en Hendrik VIII.
Anna is een van de hoofdpersonen in het boek De zusjes Boleyn. Dit boek vertelt over Anna’s weg naar de troon en haar executie door de ogen van haar oudere zus Maria Boleyn.
Anne Boleyn is één van de twee hoofdpersonen in het boek Het licht. Het is een Nederlandstalig boek dat uitkwam in 2008 en het verhaal van Anne Boleyn vertelt.
Na deze laatste bovenvermelde woorden, knielde ze voor het kapblok en prevelde ze gebeden samen met de priester. Knielend voor het kapblok, herhaalde ze een aantal malen:
To Jesus Christ I commend my soul; Lord Jesus receive my soul.
Na de executie werd er vanaf de Tower een kanonschot afgevuurd. Dat was het teken voor koning Hendrik VIII dat zijn tweede echtgenote gestorven was.
Hij stond met een klein gevolg te wachten buiten de muren van de Tower op het sein. Hij vertrok met zijn gevolg naar Jane Seymour.Zij zou zijn derde vrouw worden en niet de laatste.
(3) trouwde, 44 jaar oud, op dinsdag 30 mei 1536 met Jane Seymour, ongeveer 27 jaar oud. Jane is geboren omstreeks 1509. Jane is overleden op woensdag 24 oktober 1537 in Hampton Court Palace, ongeveer 28 jaar oud.
Notitie bij Jane: Zij was de dochter van Sir John Seymour, die vanwege zijn krijgsverdiensten door Hendrik werd geridderd en de zuster van Edward Seymour, die later hertog van Somerset zou worden, en Thomas Seymour, die 1e hertog van Sudeley werd. Door de persoonlijke toegang die hij had tot de koning slaagde haar vader erin voor een aantal van zijn familieleden begerenswaardige posities te verwerven.
In februari 1536 staken geruchten de kop op dat de koning een romance had met Jane en werd er gespeculeerd over haar kansen om koningin te worden. En inderdaad sprak de koning zich uit, gaf haar dure geschenken en bevorderde haar broers tot een hogere positie aan het hof. In april 1536 verhuisden Edward Seymour en zijn vrouw naar kamers die via een geheime gang toegang gaven tot de vertrekken van de koning. Zo kon Hendrik Jane in relatieve rust het hof maken. Denkend aan de geruchten en openbare woede die zich voordeden toen hij tijdens zijn huwelijk met Catharina relaties aanknoopte met Anna Boleyn, deed hij nu voorzichtiger aan. Dat gold ook voor Jane, die niet al te gretig op zijn avances inging en hem erop wees dat hij getrouwd was. Het huwelijk met Anna was voor de koning al een teleurstelling, en Janes aanwezigheid was waarschijnlijk een extra impuls om zich van Anna te ontdoen.
De koning trouwde Jane snel na Anna’s onthoofding. Op 30 mei 1536 werd het huwelijk voltrokken door aartsbisschop Thomas Cranmer. In tegenstelling tot Anna was zij rustig en teruggetrokken. Zij was ook, in tegenstelling tot haar broers later, traditioneel in haar godsdienst. Zij smeekte haar man om de kloosters met rust te laten. Hij gaf niet toe en jaagde haar schrik aan door naar het lot van haar voorgangster te verwijzen, die zich naar zijn mening te vaak met politiek had bemoeid. Jane was strikt voor haar hofdames en stond hen niet toe al te opzichtige kleding te dragen.
Uit dit huwelijk werd op 12 oktober 1537 een zoon geboren, de latere koning Eduard VI. Eduard was Hendriks enige legitieme zoon die langer dan een aantal weken bleef leven. Jane Seymour stierf in het kraambed, twaalf dagen na de geboorte aan de gevolgen van kraamvrouwenkoorts, een in die tijd vaak voorkomende complicatie. Ook de moeder van Hendrik VIII, Elizabeth van York, was daar in 1503 aan overleden.
Hendrik liet haar in een nieuwe grafkelder onder het koor van de kapel van Sint-George in het Kasteel van Windsor begraven. Na zijn dood in 1547 werd ook Hendrik zelf daar bijgezet. De koning ging er toen van uit dat Jane en hij de dynastie der Tudors hadden voorgezet met hun zoon Edward VI. Het geplande grafmonument werd nooit afgemaakt.
In februari 1536 staken geruchten de kop op dat de koning een romance had met Jane en werd er gespeculeerd over haar kansen om koningin te worden. En inderdaad sprak de koning zich uit, gaf haar dure geschenken en bevorderde haar broers tot een hogere positie aan het hof. In april 1536 verhuisden Edward Seymour en zijn vrouw naar kamers die via een geheime gang toegang gaven tot de vertrekken van de koning. Zo kon Hendrik Jane in relatieve rust het hof maken. Denkend aan de geruchten en openbare woede die zich voordeden toen hij tijdens zijn huwelijk met Catharina relaties aanknoopte met Anna Boleyn, deed hij nu voorzichtiger aan. Dat gold ook voor Jane, die niet al te gretig op zijn avances inging en hem erop wees dat hij getrouwd was. Het huwelijk met Anna was voor de koning al een teleurstelling, en Janes aanwezigheid was waarschijnlijk een extra impuls om zich van Anna te ontdoen.
De koning trouwde Jane snel na Anna’s onthoofding. Op 30 mei 1536 werd het huwelijk voltrokken door aartsbisschop Thomas Cranmer. In tegenstelling tot Anna was zij rustig en teruggetrokken. Zij was ook, in tegenstelling tot haar broers later, traditioneel in haar godsdienst. Zij smeekte haar man om de kloosters met rust te laten. Hij gaf niet toe en jaagde haar schrik aan door naar het lot van haar voorgangster te verwijzen, die zich naar zijn mening te vaak met politiek had bemoeid. Jane was strikt voor haar hofdames en stond hen niet toe al te opzichtige kleding te dragen.
Uit dit huwelijk werd op 12 oktober 1537 een zoon geboren, de latere koning Eduard VI. Eduard was Hendriks enige legitieme zoon die langer dan een aantal weken bleef leven. Jane Seymour stierf in het kraambed, twaalf dagen na de geboorte aan de gevolgen van kraamvrouwenkoorts, een in die tijd vaak voorkomende complicatie. Ook de moeder van Hendrik VIII, Elizabeth van York, was daar in 1503 aan overleden.
Hendrik liet haar in een nieuwe grafkelder onder het koor van de kapel van Sint-George in het Kasteel van Windsor begraven. Na zijn dood in 1547 werd ook Hendrik zelf daar bijgezet. De koning ging er toen van uit dat Jane en hij de dynastie der Tudors hadden voorgezet met hun zoon Edward VI. Het geplande grafmonument werd nooit afgemaakt.
Titel:
| van 1536 tot 24-10-1537 | koningin van Engeland |
(4) trouwde, 48 jaar oud, op dinsdag 6 januari 1540 met Anna van Kleef, 24 jaar oud. Het huwelijk werd ontbonden in 1540. Anna is geboren op zaterdag 22 september 1515 in Düsseldorf. Anna is overleden op vrijdag 16 juli 1557 in Hester Castle, 41 jaar oud.
Notitie bij Anna: Hendrik huwde Anna, dochter van hertog Johan III van Kleef (de leider van de Duitse protestanten) uit politieke overwegingen op 6 januari 1540. Hij zocht een (vierde) vrouw en had voor dat doel zijn adviseur Thomas Cromwell langs de Europese hoven gestuurd. Hans Holbein maakte een fraai portret van Anna. Toen Hendrik haar in het echt zag voldeed ze niet aan zijn verwachtingen (het portret dat hij te zien kreeg is hetzelfde als hier afgebeeld is). Naar verluidt beet hij Cromwell toe dat die hem een ’Vlaamse knol’ op zijn dak had gestuurd. Hendrik, die zijn laatste vrouw Jane Seymour kort na de bevalling van hun zoon Eduard had moeten begraven, kon echter niet meer onder het huwelijk uit. Het betekende de politieke ondergang van Cromwell.
De Franse ambassadeur beschreef haar als ’middelmatig mooi’. Ze had brede heupen maar noch uit haar portret noch uit verklaringen van tijdgenoten valt op te maken dat zij lelijk was.
Zo trouwde de Engelse koning met spijt in het hart. Het huwelijk hield niet lang stand. Hendrik liet zich al in juli van hetzelfde jaar van haar scheiden. Anna kreeg een riant jaargeld en beschikking over verschillende huizen: Hever Castle (de voormalige woning van Anna Boleyn), Blenchingly Castle en Richmond Castle. Ook kreeg ze de titel ’zuster van de koning’ en werd ze een graag geziene gast aan het hof. Haar opvolgster was Catharina Howard.
De Franse ambassadeur beschreef haar als ’middelmatig mooi’. Ze had brede heupen maar noch uit haar portret noch uit verklaringen van tijdgenoten valt op te maken dat zij lelijk was.
Zo trouwde de Engelse koning met spijt in het hart. Het huwelijk hield niet lang stand. Hendrik liet zich al in juli van hetzelfde jaar van haar scheiden. Anna kreeg een riant jaargeld en beschikking over verschillende huizen: Hever Castle (de voormalige woning van Anna Boleyn), Blenchingly Castle en Richmond Castle. Ook kreeg ze de titel ’zuster van de koning’ en werd ze een graag geziene gast aan het hof. Haar opvolgster was Catharina Howard.
Titel:
| 1540 | koningin van Engeland |
(5) trouwde, 49 jaar oud, op zondag 8 augustus 1540 met Catharina Howard, ongeveer 20 jaar oud. Catharina is geboren omstreeks 1520. Catharina is overleden op maandag 13 februari 1542 in Londen, ongeveer 22 jaar oud.
Notitie bij Catharina: Catharina was een dochter van Edmund Howard en een kleindochter van Thomas Howard, 2de hertog van Norfolk. Ook was zij een nicht van Anna Boleyn, de tweede echtgenote van Hendrik. Net als Anne zou zij aan haar eind komen op het schavot van Tower Green, bij de Tower of London. Hoewel zij persoonlijk verarmd was, bezat zij een machtige familienaam, en daarmee verkreeg zij een positie als hofdame bij Hendriks vierde vrouw Anna van Kleef. Catharina’s moeder Joyce Culpeper overleed toen Catharina nog jong was en een deel van haar jeugd bracht zij daarna door bij haar stief-grootmoeder, Agnes hertogin van Norfolk.
Eenmaal aan het hof boeide zij Hendrik zozeer dat hij met haar, eerst in het geheim en enkele maanden later (op 8 augustus 1540) officieel, zijn vijfde huwelijk sloot. Catherine was echter enigszins een dwaas, emotioneel en flirterig meisje, dat niet altijd besefte wat de gevolgen van haar daden zouden zijn. Hendrik was echter gek op haar, bedolf haar onder geschenken en noemde haar zijn ’roos zonder doorn’.
Na haar huwelijk zette zij haar indiscrete levenswandel voort. Zij was jong en voelde zich meer aangetrokken tot mannen van haar eigen leeftijd. Zij kreeg een affaire met Thomas Culpeper, waarbij Jane Boleyn als tussenpersoon fungeerde. Tegenstanders beschuldigden haar van een vroegere ontuchtige levenswandel, wat zij zelf ook toegaf. In de periode dat ze bij Agnes hertogin van Norfolk woonde, had ze affaires met Henry Mannox, haar muziekleraar, en met Francis Dereham. Zij ontkende echter schuldig te zijn aan ontrouw na haar huwelijk met de koning. Na slechts 17 maanden huwelijk werd zij gearresteerd wegens overspel. De koning weigerde aanvankelijk geloof te hechten aan de beschuldigingen, maar die bleken niettemin overtuigend. Culpeper en Dereham werden geëxecuteerd op 10 december 1541. Culpeper werd onthoofd, Dereham wachtte een wreder lot: hij werd opgehangen en gevierendeeld. Catharina Howard en Jane Boleyn werden onthoofd op 13 februari 1542.
Eenmaal aan het hof boeide zij Hendrik zozeer dat hij met haar, eerst in het geheim en enkele maanden later (op 8 augustus 1540) officieel, zijn vijfde huwelijk sloot. Catherine was echter enigszins een dwaas, emotioneel en flirterig meisje, dat niet altijd besefte wat de gevolgen van haar daden zouden zijn. Hendrik was echter gek op haar, bedolf haar onder geschenken en noemde haar zijn ’roos zonder doorn’.
Na haar huwelijk zette zij haar indiscrete levenswandel voort. Zij was jong en voelde zich meer aangetrokken tot mannen van haar eigen leeftijd. Zij kreeg een affaire met Thomas Culpeper, waarbij Jane Boleyn als tussenpersoon fungeerde. Tegenstanders beschuldigden haar van een vroegere ontuchtige levenswandel, wat zij zelf ook toegaf. In de periode dat ze bij Agnes hertogin van Norfolk woonde, had ze affaires met Henry Mannox, haar muziekleraar, en met Francis Dereham. Zij ontkende echter schuldig te zijn aan ontrouw na haar huwelijk met de koning. Na slechts 17 maanden huwelijk werd zij gearresteerd wegens overspel. De koning weigerde aanvankelijk geloof te hechten aan de beschuldigingen, maar die bleken niettemin overtuigend. Culpeper en Dereham werden geëxecuteerd op 10 december 1541. Culpeper werd onthoofd, Dereham wachtte een wreder lot: hij werd opgehangen en gevierendeeld. Catharina Howard en Jane Boleyn werden onthoofd op 13 februari 1542.
Titel:
| van 1540 tot 1541 | koningin van Engeland van 1540 tot 1541 |
(6) trouwde, 52 jaar oud, op donderdag 12 juli 1543 met Catharina Parr, ongeveer 31 jaar oud. Catharina is geboren omstreeks 1512 in Kendal Castle. Catharina is overleden op woensdag 5 september 1548 in Sudeley Castle, ongeveer 36 jaar oud.
Notitie bij Catharina: Zij was gematigd protestants en haar vroomheid wordt geroemd.
Catharina was een dochter van Sir Thomas Parr uit Kendal in het Engelse Lake District en zijn vrouw Maud Green. Op 15-jarige leeftijd trouwde zij met Edward, Lord Borough, die in 1529 overleed. Ergens tussen 1530 en 1533 trouwde zij met John Neville, Lord Latimer, die overleed in 1542. Na zijn dood begon zij als rijke weduwe een verhouding met Thomas Seymour, de schurkachtige broer van koningin Jane Seymour, maar de koning vatte sympathie voor haar op en zij voelde zich gedwongen op zijn huwelijksaanzoek in te gaan. Zij huwde Hendrik op 12 juli 1543. De koning stond sterk onder haar invloed en liet bij zijn reis naar Frankrijk in 1544 enige maanden het bestuur aan haar over.
Men vermoedt dat haar sterke karakter, haar waardigheid en godsdienstige overtuigingen van grote invloed zijn geweest op haar stiefdochter Elizabeth I. Hierin ligt dan ook haar grootste historische betekenis.
Als koningin was Catharina verantwoordelijk voor de verzoening tussen Hendrik en zijn dochters uit zijn eerste twee huwelijken, de latere Maria I en Elizabeth I. Hoewel katholiek geboren, had zij vermoedelijk wel krachtige protestantse opvattingen; er zijn ook aanwijzingen voor een erasmiaans piëtisme. Zij trok humanisten aan bij het hof, waaronder de leraren van prinses Elizabeth en prins Eduard. Zij redetwistte over godsdienstige kwesties met Hendrik, die weliswaar verantwoordelijk was geweest voor de scheuring tussen de Katholieke Kerk en de Anglicaanse Kerk, maar in zijn godsdienstige opvattingen nauwelijks protestants te noemen was. Catharina verpleegde Hendrik tijdens zijn laatste ziekte. In 1546 kreeg zij het voogdijschap over Jane Grey, die als kleindochter van Maria Tudor een claim had op de Engelse troon.
Bijna onmiddellijk na de dood van Hendrik in 1547 trouwde zij met haar oude liefde (nu Baron Seymour van Sudeley en admiraal) Thomas Seymour. Het geluk was kortstondig, want hij zou zich vrijheden hebben veroorloofd met de jonge prinses Elizabeth en haar hebben willen trouwen.
In hetzelfde jaar werd haar boek, Lamentations of a Sinner, gepubliceerd. Daarin wordt haar zoektocht naar goddelijke waarheid beschreven en het kent een lutheraanse ondertoon. Uit haar eerste drie huwelijken had Catharina geen kinderen. Toen zij 35 was raakte zij alsnog zwanger van Seymour, maar overleed ten gevolge van complicaties bij de bevalling op 5 september 1548 op Sudeley Castle in Gloucestershire, waar zij ook werd begraven. Jane Grey was de belangrijkste rouwdrager.
Catherines dochtertje, Mary Seymour, werd onder de hoede genomen van de hertogin van Suffolk, maar heeft vermoedelijk niet langer dan twee jaar geleefd. Catherine Parr heeft een speciaal plaatsje in de geschiedenis van de Engelse vorstenhuizen als degene die als vrouw de meeste echtgenoten had: vier in totaal. Wat betreft Thomas Seymour: zijn intriges leidden tot niets. Vanwege zijn vrijheden ten opzichte van prinses Elizabeth en zijn reputatie van onbetrouwbaarheid (hij deed een poging om zijn neef, de jonge Eduard VI te kidnappen), werd hij geëxecuteerd in 1549.
Catharina was een dochter van Sir Thomas Parr uit Kendal in het Engelse Lake District en zijn vrouw Maud Green. Op 15-jarige leeftijd trouwde zij met Edward, Lord Borough, die in 1529 overleed. Ergens tussen 1530 en 1533 trouwde zij met John Neville, Lord Latimer, die overleed in 1542. Na zijn dood begon zij als rijke weduwe een verhouding met Thomas Seymour, de schurkachtige broer van koningin Jane Seymour, maar de koning vatte sympathie voor haar op en zij voelde zich gedwongen op zijn huwelijksaanzoek in te gaan. Zij huwde Hendrik op 12 juli 1543. De koning stond sterk onder haar invloed en liet bij zijn reis naar Frankrijk in 1544 enige maanden het bestuur aan haar over.
Men vermoedt dat haar sterke karakter, haar waardigheid en godsdienstige overtuigingen van grote invloed zijn geweest op haar stiefdochter Elizabeth I. Hierin ligt dan ook haar grootste historische betekenis.
Als koningin was Catharina verantwoordelijk voor de verzoening tussen Hendrik en zijn dochters uit zijn eerste twee huwelijken, de latere Maria I en Elizabeth I. Hoewel katholiek geboren, had zij vermoedelijk wel krachtige protestantse opvattingen; er zijn ook aanwijzingen voor een erasmiaans piëtisme. Zij trok humanisten aan bij het hof, waaronder de leraren van prinses Elizabeth en prins Eduard. Zij redetwistte over godsdienstige kwesties met Hendrik, die weliswaar verantwoordelijk was geweest voor de scheuring tussen de Katholieke Kerk en de Anglicaanse Kerk, maar in zijn godsdienstige opvattingen nauwelijks protestants te noemen was. Catharina verpleegde Hendrik tijdens zijn laatste ziekte. In 1546 kreeg zij het voogdijschap over Jane Grey, die als kleindochter van Maria Tudor een claim had op de Engelse troon.
Bijna onmiddellijk na de dood van Hendrik in 1547 trouwde zij met haar oude liefde (nu Baron Seymour van Sudeley en admiraal) Thomas Seymour. Het geluk was kortstondig, want hij zou zich vrijheden hebben veroorloofd met de jonge prinses Elizabeth en haar hebben willen trouwen.
In hetzelfde jaar werd haar boek, Lamentations of a Sinner, gepubliceerd. Daarin wordt haar zoektocht naar goddelijke waarheid beschreven en het kent een lutheraanse ondertoon. Uit haar eerste drie huwelijken had Catharina geen kinderen. Toen zij 35 was raakte zij alsnog zwanger van Seymour, maar overleed ten gevolge van complicaties bij de bevalling op 5 september 1548 op Sudeley Castle in Gloucestershire, waar zij ook werd begraven. Jane Grey was de belangrijkste rouwdrager.
Catherines dochtertje, Mary Seymour, werd onder de hoede genomen van de hertogin van Suffolk, maar heeft vermoedelijk niet langer dan twee jaar geleefd. Catherine Parr heeft een speciaal plaatsje in de geschiedenis van de Engelse vorstenhuizen als degene die als vrouw de meeste echtgenoten had: vier in totaal. Wat betreft Thomas Seymour: zijn intriges leidden tot niets. Vanwege zijn vrijheden ten opzichte van prinses Elizabeth en zijn reputatie van onbetrouwbaarheid (hij deed een poging om zijn neef, de jonge Eduard VI te kidnappen), werd hij geëxecuteerd in 1549.
Titel:
| van 1543 tot 1547 | koningin van Engeland |
Kinderen van Hendrik en Catharina (1): Kind van Hendrik en Anna (2): Kind van Hendrik en Jane:
1 Hendrik van Cornwall, geboren op woensdag 1 januari 1511. Hendrik is overleden op zaterdag 22 februari 1511, 1 maand oud.
Notitie bij Hendrik: Hij was bij zijn geboorte hertog van Cornwall en troonopvolger, maar hij leefde slechts enkele weken.
2 Hendrik Van Engeland, geboren in november 1513. Hendrik is overleden in november 1513, geen maand oud.
3 Maria I (Mary) Tudor Van Engeland, geboren op maandag 18 februari 1516 in Greenwich. Volgt 1508.
4 Elizabeth I de maagdelijke koningin (Maiden Queen of Virgin Queen) Van Engeland, geboren op zondag 7 september 1533 in Greenwich. Elizabeth is overleden op maandag 24 maart 1603 in Richmond upon Thames, 69 jaar oud.
Notitie bij Elizabeth: Zij regeerde in een tijd dat Engeland verdeeld was tussen katholieken en het opkomende protestantisme. Elizabeth droeg aanzienlijk bij aan de zaak van het protestantisme. Katholieken bestreed zij echter meer om redenen van staatsveiligheid dan uit religieuze overwegingen. Anders dan continentaal Europa bleef Engeland oorlogsgeweld op eigen grondgebied bespaard, maar het was vanaf 1585, mede om religieuze redenen, ter zee en in Europa wel in conflict met het machtige Spanje, waarbij de dodelijke dreiging van de Armada en het weerstaan ervan een hoogtepunt vormde. Elizabeth had ook veel te stellen met het Koninkrijk Ierland, dat toen in een personele unie met Engeland verbonden was. Haar vader Hendrik VIII had daar al weinig succes gehad met het opleggen van het Anglicanisme en Ierse opstanden werden door Spanje gesteund. Engeland verscheen tijdens haar bewind op het wereldtoneel als zeevarende en koloniale mogendheid, waarbij Francis Drake en John Hawkins zich ontwikkelden tot de eerste nationale zeehelden.
De literatuur en vooral het toneel bloeiden als nooit tevoren. Het Elizabethaanse tijdperk is ook dat van William Shakespeare en Christopher Marlowe. Tijdens Elizabeths bewind werd het Engelse nationale bewustzijn versterkt dankzij de externe dreiging van de paus en van koning Filips II van Spanje, waarbij de Engelse katholieken in een tweederangspositie werden gedrongen als potentiële landverraders. Tot de dag van vandaag werkt dit door in de eis dat het Engelse staatshoofd niet katholiek mag zijn en niet mag trouwen met een katholiek.
Elizabeths troon werd betwist door Schotland, met steun van zowel de paus, die haar excommuniceerde, als van Spanje en van Frankrijk, vanwege haar begunstiging van het protestantisme en de schade die haar aanspraak op de troon had opgelopen door de machinaties van haar vader om een mannelijke erfgenaam te verwekken. Een vrouw op de troon had in haar tijd dan ook niet de voorkeur. Haar regeringsperiode was ondanks dit alles bijzonder lang. Voor regerende vorsten was het verwekken van een troonopvolger gewoonlijk een dure plicht; Elizabeth versterkte echter haar positie door juist niet te trouwen en een maagdelijkheidscultus rond haar persoon op te bouwen. Elizabeth was wel ijdel, maar intellectuele kwaliteiten, politiek vernuft en gevoel voor publiciteit konden haar niet ontzegd worden. Zij lijkt een visie op het nationale belang te hebben gehad, die niet is af te doen als vermomde persoonlijke belangenbehartiging. Zij wordt beschouwd als een van de grootste staatshoofden aller tijden; zij werd bij haar leven ook wel "Good Queen Bess" genoemd.
Hendrik VIII was met zijn tweede vrouw Anna Boleyn getrouwd in 1532, het jaar waarin de breuk met Rome een feit werd. Deze afsplitsing had in principe geen religieus-leerstellige betekenis, maar was het gevolg van een ernstig persoonlijk conflict van de koning met de rooms-katholieke Kerk. Het werkte de reeds aan de gang zijnde verbreiding van de protestantse leer echter wel in de hand. De afsplitsing was volgens Hendrik VIII nodig omdat hij alleen zo zijn eerste huwelijk met Catharina van Aragon kon laten ontbinden. Catharina had hem geen mannelijke erfgenaam geschonken maar alleen een dochter, Maria Tudor. Anna Boleyn baarde in 1533 een kind van Hendrik, maar ook dat was weer een dochter, Elizabeth.
De katholieke kerk erkende Hendriks echtscheiding niet en beschouwde Elizabeth als een onwettig kind. Zij werd echter meteen na haar geboorte benoemd tot troonopvolgster, bij gebrek aan een zoon. Ze passeerde daarmee haar oudere halfzus Maria, die volgens Hendrik een bastaard was vanwege de ontbinding van zijn eerste huwelijk, maar desondanks zou Maria de troon eerder bestijgen dan Elizabeth.
Toen Elizabeth twee jaar was, werd haar moeder onthoofd op beschuldiging van overspel en verraad. De vele miskramen en het uitblijven van een mannelijke erfgenaam zullen hierbij een rol hebben gespeeld. Haar vader hertrouwde met Jane Seymour, met wie hij in 1537 een zoon kreeg, de latere Eduard VI. Vanwege Hendriks voorkeur voor een mannelijke erfgenaam werd Elizabeth op haar beurt gepasseerd als troonopvolger ten gunste van Eduard.
Toen Hendrik VIII in 1547 overleed en Eduard VI hem opvolgde, werd 14-jarige Elizabeth verder opgevoed door haar vierde stiefmoeder, Hendriks zesde echtgenote, de protestantse Catharina Parr en haar nieuwe echtgenoot Thomas Seymour. Elizabeths halfbroer Eduard VI overleed in 1553, nog geen 16 jaar oud. Hij werd opgevolgd door Jane Grey, een achternicht van Hendrik VIII, die na slechts 9 dagen aftrad. Daarna werd Hendriks oudste dochter Maria Tudor koningin van Engeland.
Elizabeth werd wegens haar hardnekkig protestantisme als een potentiële bedreiging gezien voor Maria en zij werd verdacht van samenzwering tegen haar zuster. Er waren aan haar gerichte brieven ontdekt van Thomas Wyatt, die een rebellie had ontketend tegen Maria vanwege Maria’s plan om te trouwen met Filips II. Naar aanleiding van deze brieven werd Elizabeth gevangengezet in de Tower of London. De prinses ontkende heftig en vasthoudend dat zij iets van die rebellie wist er zijn ook nooit antwoorden van haar op die brieven gevonden. Wyatt en diens volgelingen werden allen onthoofd, maar Elizabeth kreeg enig voordeel van de twijfel; in 1554 werd ze in Woodstock, Oxfordshire, onder huisarrest geplaatst.
Maria Tudor trouwde in 1554 met de toenmalige kroonprins Filips II van Spanje. Voor beide echtelieden waren het verwekken van een katholieke erfgenaam en het terugbrengen van Engeland bij de katholieke moederkerk belangrijke doelen. Filips was het bovendien te doen om een bondgenootschap met Engeland tegen Frankrijk, om de al tientallen jaren slepende Italiaanse Oorlogen te kunnen beslechten. Er begonnen felle vervolgingen van protestanten, waarbij velen, zelfs de aartsbisschop van Canterbury Thomas Cranmer, op de brandstapel kwamen. Het leverde Maria de bijnaam ’Bloody Mary’ op, maar het had geen blijvend effect. Toen Maria in 1555 zwanger leek te zijn geworden, werd Elizabeth uit Woodstock naar het hof geroepen voor het geval dat Maria en haar kind in het kraambed zouden overlijden. De zwangerschap bleek ingebeeld en Filips zocht zelfs (tevergeefs) toenadering tot Elizabeth, want hij zag wel in dat zij de meest waarschijnlijke opvolger van Maria was. Filips kon wegens verplichtingen elders (in 1556 werd hij koning van Spanje) slechts 14 maanden in Engeland blijven. Hij had een zeer impopulaire oorlogsverklaring aan Frankrijk gedaan gekregen, maar een eigen troonopvolger hadden hij en Maria niet. Toen Maria in 1558 overleed, was Elizabeth dus de enige wettige troonopvolger. Als protestantse vrouw besteeg zij de troon toen de godsdienstige verhoudingen op een dieptepunt waren.
Elizabeth werd in januari 1559 gekroond tot koningin van Engeland. Haar 45-jarige regering zou in het teken staan van religieuze spanningen, zowel in de buitenlandse politiek als in de binnenlandse verhoudingen, al bleef het in Engeland vergeleken met het Europese continent tamelijk rustig. Al tijdens het begin van haar bewind kreeg de Anglicaanse Kerk vaste vorm middels een herstel van de Act of Supremacy (1559) die de maatregelen van haar voorgangster Mary Tudor terugdraaiden en haarzelf Supreme Gouvernor van de kerk maakten. De Act of Uniformity in datzelfde jaar bepaalde dat haar onderdanen naar de kerk moesten gaan en daarbij het Book of Common Prayers moesten gebruiken. Rooms-katholieken en ’non-conformistische’, dat wil zeggen niet-anglicaanse protestanten werden tweederangs burgers, wat tot in de 19e eeuw zo zou blijven. Ze herriep echter ook wetten die dienden voor het vervolgen van ketters, waardoor Engeland een betrekkelijk tolerant godsdienstregime kreeg. Zij had hiermee de meerderheid van de bevolking achter zich, maar het was totaal onaanvaardbaar voor het Vaticaan.
In 1570 werd zij door paus Pius V geëxcommuniceerd krachtens de bul Regnans in Excelsis. Zo’n maatregel tegen een regerend vorst had niet alleen religieuze betekenis, maar ook politieke: katholieken werden opgeroepen haar niet meer te erkennen als koningin. Dit stigmatiseerde in principe alle katholieken als staatsgevaarlijk, hoewel slechts een kleine minderheid werkelijk zulke activiteiten ontplooide. Een ander politiek effect van deze excommunicatie was de ondersteuning van de aanspraak op de Engelse troon van haar nicht Maria Stuart, de katholieke koningin van Schotland, die echter in 1567 toevlucht had moeten zoeken in Engeland. De ontdekking van allerlei katholieke complotten zoals de Ridolfi samenzwering in 1570 en de Throckmorton samenzwering in 1580, al of niet met haar medeweten, maakte de positie van de katholieken steeds moeilijker. De Jezuïeten in Engeland werden vanaf 1570 streng aangepakt.
Elizabeth I bleef haar hele leven ongehuwd en kreeg de bijnaam Virgin Queen, hoewel het voor een monarch eigenlijk een plicht was om te trouwen en voor een opvolger te zorgen. Filips II, weduwnaar van haar oudere zus, was de eerste geweest die haar, zelfs toen Maria nog leefde, een aanbod had gedaan, maar werd daarmee de eerste die werd afgewezen. Er zouden daarna nog veel huwelijkskandidaten (onder meer de Habsburger Karel II van Oostenrijk) volgen, en even zovele afwijzingen. Er waren geruchten dat ze een relatie had met Robert Dudley, de graaf van Leicester en ze heeft waarschijnlijk serieus overwogen met hem te trouwen, vooral nadat diens vrouw in 1560 overleed. De omstandigheden van de dood van Dudleys vrouw waren echter verdacht en alleen al daarom zou Elizabeth haar reputatie hebben geschaad door met Dudley te trouwen. Tot Dudleys dood in 1588 heeft zij een goede, maar nooit geheel opgehelderde relatie met hem onderhouden.
Een late, maar om politieke redenen serieuze kandidaat was rond 1579 de 23 jaar jongere Franse kroonprins, Frans van Anjou, de jongere broer van de Franse koning. Zowel Frankrijk als Engeland hadden een slechte relatie met Spanje. Zij mocht deze Franse prins wel (ze noemde hem wel eens haar ’kikkertje’), maar hij stuitte vanwege zijn katholicisme op teveel weerstand bij de bevolking. Hij overleed na zijn mislukte avonturen in Engeland en vervolgens in de Nederlandse Republiek onverwachts, waarna het voor de 51-jarige Elizabeth vaststond dat zij de rest van haar leven ongehuwd zou blijven. Daar zaten politieke voordelen aan. Het huwelijk van Filips II met Maria Tudor had al aangetoond, dat daarmee niet alleen een bondgenoot in huis werd gehaald, en katholiek bovendien, maar ook het risico betrokken te worden in oorlogen die niet in het landsbelang waren. Vanuit het parlement werd sterke druk op haar uitgeoefend om hoe dan ook te trouwen en de opvolging te verzekeren, maar die weerstond zij. In de loop van de jaren bleek zij met deze houding inderdaad haar eigen positie versterkt te hebben. Er ontstond een maagdelijkheidscultus rond haar persoon; zij presenteerde zich als een koningin die met haar volk getrouwd was.
In 1579 brak de Tweede Desmond Opstand uit in het katholieke Ierland, gesteund door een klein leger van paus Gregorius XIII; dat werd vrij gemakkelijk vernietigd, maar deze opstand kreeg daarmee ook een godsdienstpolitiek aspect. Rond 1583 was de opstand na een meedogenloze campagne gebroken. Ongeveer een derde van de bevolking van het graafschap Desmond was omgekomen.
In 1580 kon Filips II Portugal annexeren dankzij een opvolgingscrisis in dat land, waarmee hij zijn enorme koloniale rijk nog eens fors uitbreidde en daarmee zijn inkomsten vergrootte. Nadat de Nederlandse stadhouder Willem van Oranje in 1584 was vermoord, begon Engeland de Nederlanden openlijk te steunen in hun opstand tegen het Spaanse gezag. De Nederlandse Staten-Generaal boden haar na de moord op Willem van Oranje in arren moede als naburige protestantse vorstin de soevereiniteit aan en zij stuurde haar vertrouweling Robert Dudley, graaf van Leicester, naar de Republiek als haar vertegenwoordiger, maar dat werd geen succes. Bovendien sloot Engeland een tegen Spanje gericht verbond met het islamitische Marokko. Dit alles, gecombineerd met de Engelse kaperij tegen de Spaanse koloniën resulteerde in 1585 in de Spaans-Engelse Oorlog (1585-1604). In 1586 werd de Spaanse vertegenwoordiger verbannen uit Engeland wegens zijn betrokkenheid bij een complot tegen Engeland. Deze oorlog leidde tot Engelse interventie in de Franse Hugenotenoorlogen aan protestantse zijde, terwijl Spanje de Franse katholieken steunde. Uit vrees voor meer katholieke complotten werd door het parlement al in 1584 de Wet op Samenzweringen aangenomen. Die wet bepaalde dat een ieder die geassocieerd werd met een complot tegen de koningin van troonopvolging werd uitgesloten. Er werd nog een complot ontdekt door Elizabeths minister Sir Francis Walsingham, het zogenaamde Babingtoncomplot.
Pas in juli 1588 zeilde de Spaanse Armada, een enorme oorlogsvloot van 130 schepen met meer dan 30 000 manschappen in de richting van Het Kanaal. Het plan was om vanuit de Zuidelijke Nederlanden een invasieleger over te zetten onder leiding van de geduchte veldheer Alexander Farnese, de hertog van Parma. Het land was daarmee in dodelijk gevaar. Als zo’n groot Spaans leger voet aan wal kon krijgen, zou Engeland daar geen noemenswaardig verweer tegen hebben.
Nabij Grevelingen, tussen Duinkerken en Calais, werden op 8 augustus (gregoriaanse kalender) de Spaanse galjoenen uiteengejaagd door branders en daarna zwaar beschadigd door het geschut van de kleinere, maar wendbaardere Engelse schepen onder bevel van Charles Howard en Francis Drake. Nadat de wind ongunstig was gekeerd voor een invasie in Engeland, voer de vloot rondom de Britse eilanden terug naar Spanje, tot aan Schotland achtervolgd door Engelse schepen. Door hevige wind en stromingen sloegen daarbij nog veel schepen op de Ierse klippen te pletter.
Elizabeth bereikte haar hoogtepunt als nationale en historische figuur toen zij haar troepen moed insprak in Tilbury, in de monding van de Theems, hoewel zij gewaarschuwd was voor haar veiligheid. Dit gebeurde overigens op 19 augustus, toen de Armada al ter hoogte van de Shetlands voer en ieder reëel gevaar geweken was. Elizabeth droeg een klein zilveren harnas op paars fluweel en had geen lijfwacht, door slechts een paar schildknapen omringd. De toespraak zou de geschiedenis ingaan worden als de "Speech to the Troops at Tilbury", maar werd pas in 1654 gepubliceerd, hoogstwaarschijnlijk in een versie, die niet woordelijk overeenkwam met de originele toespraak. Ze zei volgens de overgeleverde tekst onder andere:
"I have come amongst you as you see, at this time, not for my recreation and disport, but being resolved in the midst and heat of the battle to live or die amongst you all, to lay down for my God and for my kingdom, and for my people, my honour and my blood, even in the dust. I know I have the body but of a weak and feeble woman; but I have the heart and stomach of a King, and of a King of England too, and I think it foul scorn that Spain or Parma or any prince of Europe should dare invade the borders of my realm."
("Zoals gij ziet, ben ik nu niet in uw midden gekomen om mij te ontspannen en mij wat te vertreden. Ik ben vastbesloten om in het heetst van de strijd tussen u allen te leven of te sterven, voor mijn God en voor mijn koninkrijk mijn eer en mijn bloed te geven, al moet ik in het stof bijten. Ik weet dat ik slechts het lichaam heb van een zwakke en krachteloze vrouw; maar ik heb het hart en de moed van een Koning, ja, van een Koning van Engeland! En ik vind het een onverdraaglijke gedachte dat Spanje, Parma, of welke Europese vorst dan ook, de grenzen van mijn rijk zou durven schenden.")
Toen de invasie niet kwam, was de opluchting algemeen en werd er feestgevierd. Er werden herdenkingsmunten geslagen met de tekst: Flavit Jehovah et Dissipati Sunt (Jehovahs adem heeft ze verstrooid).
Na dit hoogtepunt voor Engeland zou Spanje zich nog redelijk herstellen en Engeland aanzienlijke verliezen toebrengen op zee. Zelfs in 1601 zou Spanje nog interveniëren in de Negenjarige Oorlog in Ierland, die door de Engelsen met een verschroeide aarde-tactiek gewonnen werd. Evenals Filips II heeft Elizabeth het einde van de Spaans-Engelse oorlog niet meer meegemaakt. Hun opvolgers maakten er in 1604 snel een eind aan; voor geen van beide partijen was de oorlog een grote overwinning geworden.
Elizabeth overleed op 69-jarige leeftijd op 24 maart 1603 om 2 uur ’s ochtends. Ze werd begraven in Westminster Abbey. Haar dood betekende het einde van de Tudordynastie. Elizabeth werd opgevolgd door de protestants opgevoede zoon van Maria Stuart, Jacobus. Die was al koning Jacobus VI van Schotland; hij kreeg de titel Jacobus I van Engeland er dus bij. Er ontstond dus een tijdelijke personele unie van de koninkrijken Engeland en Schotland.
De Engelsen moesten in hun koloniale streven concurreren met Spanjaarden en Portugezen, die daar al bijna een eeuw ervaring mee hadden. Tijdens Elizabeths bewind zijn er geen blijvende resultaten geboekt. Sir Francis Drake zeilde de wereld rond tussen 1577 en 1580, als tweede na de Portugees Ferdinand Magellaan. Hij legde ergens in Californië aan, en stichtte Nova Albion (Nieuw Engeland), hoewel dit stuk land niet werd gekoloniseerd. Humphrey Gilbert volgde, bereikte Newfoundland in 1583 en claimde het eiland voor Engeland, maar stichtte geen kolonie. Sir Walter Raleigh stichtte in 1585 de eerste kolonie op Roanoke Island in het huidige North Carolina (V.S.). Mede wegens felle conflicten met de inheemse bevolking bliezen de Engelsen het volgende jaar al weer de aftocht. In 1587 probeerde Walter Raleigh er opnieuw een kolonie te stichten. Bij een eerstvolgend bezoek daar van Raleigh vier jaar later bleken alle kolonisten spoorloos verdwenen te zijn.
Tijdens Elizabeths bewind kende het culturele leven in Engeland een bloeiperiode. De componist en luitist John Dowland maakte zowel in eigen land als op het continent furore. De literatuur, en in het bijzonder de poëzie, kwamen tot grote ontwikkeling. Toneelauteurs als William Shakespeare en Christopher Marlowe creëerden hun belangrijkste werk in deze periode, toen de Engelse taal elders in Europa nog vrijwel onbekend was. Engelsen moesten zich in die tijd op het Europese continent maar in het Frans of het Italiaans verstaanbaar zien te maken. Met de ontdekkingsreizen en de nog moeizame kolonisatie werd niet alleen de basis gelegd voor het Britse Rijk, dat in de 19e eeuw zijn hoogtepunt zou bereiken, maar ook voor het Engels als wereldtaal en voor de Engelse literatuur als wereldliteratuur.
De literatuur en vooral het toneel bloeiden als nooit tevoren. Het Elizabethaanse tijdperk is ook dat van William Shakespeare en Christopher Marlowe. Tijdens Elizabeths bewind werd het Engelse nationale bewustzijn versterkt dankzij de externe dreiging van de paus en van koning Filips II van Spanje, waarbij de Engelse katholieken in een tweederangspositie werden gedrongen als potentiële landverraders. Tot de dag van vandaag werkt dit door in de eis dat het Engelse staatshoofd niet katholiek mag zijn en niet mag trouwen met een katholiek.
Elizabeths troon werd betwist door Schotland, met steun van zowel de paus, die haar excommuniceerde, als van Spanje en van Frankrijk, vanwege haar begunstiging van het protestantisme en de schade die haar aanspraak op de troon had opgelopen door de machinaties van haar vader om een mannelijke erfgenaam te verwekken. Een vrouw op de troon had in haar tijd dan ook niet de voorkeur. Haar regeringsperiode was ondanks dit alles bijzonder lang. Voor regerende vorsten was het verwekken van een troonopvolger gewoonlijk een dure plicht; Elizabeth versterkte echter haar positie door juist niet te trouwen en een maagdelijkheidscultus rond haar persoon op te bouwen. Elizabeth was wel ijdel, maar intellectuele kwaliteiten, politiek vernuft en gevoel voor publiciteit konden haar niet ontzegd worden. Zij lijkt een visie op het nationale belang te hebben gehad, die niet is af te doen als vermomde persoonlijke belangenbehartiging. Zij wordt beschouwd als een van de grootste staatshoofden aller tijden; zij werd bij haar leven ook wel "Good Queen Bess" genoemd.
Hendrik VIII was met zijn tweede vrouw Anna Boleyn getrouwd in 1532, het jaar waarin de breuk met Rome een feit werd. Deze afsplitsing had in principe geen religieus-leerstellige betekenis, maar was het gevolg van een ernstig persoonlijk conflict van de koning met de rooms-katholieke Kerk. Het werkte de reeds aan de gang zijnde verbreiding van de protestantse leer echter wel in de hand. De afsplitsing was volgens Hendrik VIII nodig omdat hij alleen zo zijn eerste huwelijk met Catharina van Aragon kon laten ontbinden. Catharina had hem geen mannelijke erfgenaam geschonken maar alleen een dochter, Maria Tudor. Anna Boleyn baarde in 1533 een kind van Hendrik, maar ook dat was weer een dochter, Elizabeth.
De katholieke kerk erkende Hendriks echtscheiding niet en beschouwde Elizabeth als een onwettig kind. Zij werd echter meteen na haar geboorte benoemd tot troonopvolgster, bij gebrek aan een zoon. Ze passeerde daarmee haar oudere halfzus Maria, die volgens Hendrik een bastaard was vanwege de ontbinding van zijn eerste huwelijk, maar desondanks zou Maria de troon eerder bestijgen dan Elizabeth.
Toen Elizabeth twee jaar was, werd haar moeder onthoofd op beschuldiging van overspel en verraad. De vele miskramen en het uitblijven van een mannelijke erfgenaam zullen hierbij een rol hebben gespeeld. Haar vader hertrouwde met Jane Seymour, met wie hij in 1537 een zoon kreeg, de latere Eduard VI. Vanwege Hendriks voorkeur voor een mannelijke erfgenaam werd Elizabeth op haar beurt gepasseerd als troonopvolger ten gunste van Eduard.
Toen Hendrik VIII in 1547 overleed en Eduard VI hem opvolgde, werd 14-jarige Elizabeth verder opgevoed door haar vierde stiefmoeder, Hendriks zesde echtgenote, de protestantse Catharina Parr en haar nieuwe echtgenoot Thomas Seymour. Elizabeths halfbroer Eduard VI overleed in 1553, nog geen 16 jaar oud. Hij werd opgevolgd door Jane Grey, een achternicht van Hendrik VIII, die na slechts 9 dagen aftrad. Daarna werd Hendriks oudste dochter Maria Tudor koningin van Engeland.
Elizabeth werd wegens haar hardnekkig protestantisme als een potentiële bedreiging gezien voor Maria en zij werd verdacht van samenzwering tegen haar zuster. Er waren aan haar gerichte brieven ontdekt van Thomas Wyatt, die een rebellie had ontketend tegen Maria vanwege Maria’s plan om te trouwen met Filips II. Naar aanleiding van deze brieven werd Elizabeth gevangengezet in de Tower of London. De prinses ontkende heftig en vasthoudend dat zij iets van die rebellie wist er zijn ook nooit antwoorden van haar op die brieven gevonden. Wyatt en diens volgelingen werden allen onthoofd, maar Elizabeth kreeg enig voordeel van de twijfel; in 1554 werd ze in Woodstock, Oxfordshire, onder huisarrest geplaatst.
Maria Tudor trouwde in 1554 met de toenmalige kroonprins Filips II van Spanje. Voor beide echtelieden waren het verwekken van een katholieke erfgenaam en het terugbrengen van Engeland bij de katholieke moederkerk belangrijke doelen. Filips was het bovendien te doen om een bondgenootschap met Engeland tegen Frankrijk, om de al tientallen jaren slepende Italiaanse Oorlogen te kunnen beslechten. Er begonnen felle vervolgingen van protestanten, waarbij velen, zelfs de aartsbisschop van Canterbury Thomas Cranmer, op de brandstapel kwamen. Het leverde Maria de bijnaam ’Bloody Mary’ op, maar het had geen blijvend effect. Toen Maria in 1555 zwanger leek te zijn geworden, werd Elizabeth uit Woodstock naar het hof geroepen voor het geval dat Maria en haar kind in het kraambed zouden overlijden. De zwangerschap bleek ingebeeld en Filips zocht zelfs (tevergeefs) toenadering tot Elizabeth, want hij zag wel in dat zij de meest waarschijnlijke opvolger van Maria was. Filips kon wegens verplichtingen elders (in 1556 werd hij koning van Spanje) slechts 14 maanden in Engeland blijven. Hij had een zeer impopulaire oorlogsverklaring aan Frankrijk gedaan gekregen, maar een eigen troonopvolger hadden hij en Maria niet. Toen Maria in 1558 overleed, was Elizabeth dus de enige wettige troonopvolger. Als protestantse vrouw besteeg zij de troon toen de godsdienstige verhoudingen op een dieptepunt waren.
Elizabeth werd in januari 1559 gekroond tot koningin van Engeland. Haar 45-jarige regering zou in het teken staan van religieuze spanningen, zowel in de buitenlandse politiek als in de binnenlandse verhoudingen, al bleef het in Engeland vergeleken met het Europese continent tamelijk rustig. Al tijdens het begin van haar bewind kreeg de Anglicaanse Kerk vaste vorm middels een herstel van de Act of Supremacy (1559) die de maatregelen van haar voorgangster Mary Tudor terugdraaiden en haarzelf Supreme Gouvernor van de kerk maakten. De Act of Uniformity in datzelfde jaar bepaalde dat haar onderdanen naar de kerk moesten gaan en daarbij het Book of Common Prayers moesten gebruiken. Rooms-katholieken en ’non-conformistische’, dat wil zeggen niet-anglicaanse protestanten werden tweederangs burgers, wat tot in de 19e eeuw zo zou blijven. Ze herriep echter ook wetten die dienden voor het vervolgen van ketters, waardoor Engeland een betrekkelijk tolerant godsdienstregime kreeg. Zij had hiermee de meerderheid van de bevolking achter zich, maar het was totaal onaanvaardbaar voor het Vaticaan.
In 1570 werd zij door paus Pius V geëxcommuniceerd krachtens de bul Regnans in Excelsis. Zo’n maatregel tegen een regerend vorst had niet alleen religieuze betekenis, maar ook politieke: katholieken werden opgeroepen haar niet meer te erkennen als koningin. Dit stigmatiseerde in principe alle katholieken als staatsgevaarlijk, hoewel slechts een kleine minderheid werkelijk zulke activiteiten ontplooide. Een ander politiek effect van deze excommunicatie was de ondersteuning van de aanspraak op de Engelse troon van haar nicht Maria Stuart, de katholieke koningin van Schotland, die echter in 1567 toevlucht had moeten zoeken in Engeland. De ontdekking van allerlei katholieke complotten zoals de Ridolfi samenzwering in 1570 en de Throckmorton samenzwering in 1580, al of niet met haar medeweten, maakte de positie van de katholieken steeds moeilijker. De Jezuïeten in Engeland werden vanaf 1570 streng aangepakt.
Elizabeth I bleef haar hele leven ongehuwd en kreeg de bijnaam Virgin Queen, hoewel het voor een monarch eigenlijk een plicht was om te trouwen en voor een opvolger te zorgen. Filips II, weduwnaar van haar oudere zus, was de eerste geweest die haar, zelfs toen Maria nog leefde, een aanbod had gedaan, maar werd daarmee de eerste die werd afgewezen. Er zouden daarna nog veel huwelijkskandidaten (onder meer de Habsburger Karel II van Oostenrijk) volgen, en even zovele afwijzingen. Er waren geruchten dat ze een relatie had met Robert Dudley, de graaf van Leicester en ze heeft waarschijnlijk serieus overwogen met hem te trouwen, vooral nadat diens vrouw in 1560 overleed. De omstandigheden van de dood van Dudleys vrouw waren echter verdacht en alleen al daarom zou Elizabeth haar reputatie hebben geschaad door met Dudley te trouwen. Tot Dudleys dood in 1588 heeft zij een goede, maar nooit geheel opgehelderde relatie met hem onderhouden.
Een late, maar om politieke redenen serieuze kandidaat was rond 1579 de 23 jaar jongere Franse kroonprins, Frans van Anjou, de jongere broer van de Franse koning. Zowel Frankrijk als Engeland hadden een slechte relatie met Spanje. Zij mocht deze Franse prins wel (ze noemde hem wel eens haar ’kikkertje’), maar hij stuitte vanwege zijn katholicisme op teveel weerstand bij de bevolking. Hij overleed na zijn mislukte avonturen in Engeland en vervolgens in de Nederlandse Republiek onverwachts, waarna het voor de 51-jarige Elizabeth vaststond dat zij de rest van haar leven ongehuwd zou blijven. Daar zaten politieke voordelen aan. Het huwelijk van Filips II met Maria Tudor had al aangetoond, dat daarmee niet alleen een bondgenoot in huis werd gehaald, en katholiek bovendien, maar ook het risico betrokken te worden in oorlogen die niet in het landsbelang waren. Vanuit het parlement werd sterke druk op haar uitgeoefend om hoe dan ook te trouwen en de opvolging te verzekeren, maar die weerstond zij. In de loop van de jaren bleek zij met deze houding inderdaad haar eigen positie versterkt te hebben. Er ontstond een maagdelijkheidscultus rond haar persoon; zij presenteerde zich als een koningin die met haar volk getrouwd was.
In 1579 brak de Tweede Desmond Opstand uit in het katholieke Ierland, gesteund door een klein leger van paus Gregorius XIII; dat werd vrij gemakkelijk vernietigd, maar deze opstand kreeg daarmee ook een godsdienstpolitiek aspect. Rond 1583 was de opstand na een meedogenloze campagne gebroken. Ongeveer een derde van de bevolking van het graafschap Desmond was omgekomen.
In 1580 kon Filips II Portugal annexeren dankzij een opvolgingscrisis in dat land, waarmee hij zijn enorme koloniale rijk nog eens fors uitbreidde en daarmee zijn inkomsten vergrootte. Nadat de Nederlandse stadhouder Willem van Oranje in 1584 was vermoord, begon Engeland de Nederlanden openlijk te steunen in hun opstand tegen het Spaanse gezag. De Nederlandse Staten-Generaal boden haar na de moord op Willem van Oranje in arren moede als naburige protestantse vorstin de soevereiniteit aan en zij stuurde haar vertrouweling Robert Dudley, graaf van Leicester, naar de Republiek als haar vertegenwoordiger, maar dat werd geen succes. Bovendien sloot Engeland een tegen Spanje gericht verbond met het islamitische Marokko. Dit alles, gecombineerd met de Engelse kaperij tegen de Spaanse koloniën resulteerde in 1585 in de Spaans-Engelse Oorlog (1585-1604). In 1586 werd de Spaanse vertegenwoordiger verbannen uit Engeland wegens zijn betrokkenheid bij een complot tegen Engeland. Deze oorlog leidde tot Engelse interventie in de Franse Hugenotenoorlogen aan protestantse zijde, terwijl Spanje de Franse katholieken steunde. Uit vrees voor meer katholieke complotten werd door het parlement al in 1584 de Wet op Samenzweringen aangenomen. Die wet bepaalde dat een ieder die geassocieerd werd met een complot tegen de koningin van troonopvolging werd uitgesloten. Er werd nog een complot ontdekt door Elizabeths minister Sir Francis Walsingham, het zogenaamde Babingtoncomplot.
Pas in juli 1588 zeilde de Spaanse Armada, een enorme oorlogsvloot van 130 schepen met meer dan 30 000 manschappen in de richting van Het Kanaal. Het plan was om vanuit de Zuidelijke Nederlanden een invasieleger over te zetten onder leiding van de geduchte veldheer Alexander Farnese, de hertog van Parma. Het land was daarmee in dodelijk gevaar. Als zo’n groot Spaans leger voet aan wal kon krijgen, zou Engeland daar geen noemenswaardig verweer tegen hebben.
Nabij Grevelingen, tussen Duinkerken en Calais, werden op 8 augustus (gregoriaanse kalender) de Spaanse galjoenen uiteengejaagd door branders en daarna zwaar beschadigd door het geschut van de kleinere, maar wendbaardere Engelse schepen onder bevel van Charles Howard en Francis Drake. Nadat de wind ongunstig was gekeerd voor een invasie in Engeland, voer de vloot rondom de Britse eilanden terug naar Spanje, tot aan Schotland achtervolgd door Engelse schepen. Door hevige wind en stromingen sloegen daarbij nog veel schepen op de Ierse klippen te pletter.
Elizabeth bereikte haar hoogtepunt als nationale en historische figuur toen zij haar troepen moed insprak in Tilbury, in de monding van de Theems, hoewel zij gewaarschuwd was voor haar veiligheid. Dit gebeurde overigens op 19 augustus, toen de Armada al ter hoogte van de Shetlands voer en ieder reëel gevaar geweken was. Elizabeth droeg een klein zilveren harnas op paars fluweel en had geen lijfwacht, door slechts een paar schildknapen omringd. De toespraak zou de geschiedenis ingaan worden als de "Speech to the Troops at Tilbury", maar werd pas in 1654 gepubliceerd, hoogstwaarschijnlijk in een versie, die niet woordelijk overeenkwam met de originele toespraak. Ze zei volgens de overgeleverde tekst onder andere:
"I have come amongst you as you see, at this time, not for my recreation and disport, but being resolved in the midst and heat of the battle to live or die amongst you all, to lay down for my God and for my kingdom, and for my people, my honour and my blood, even in the dust. I know I have the body but of a weak and feeble woman; but I have the heart and stomach of a King, and of a King of England too, and I think it foul scorn that Spain or Parma or any prince of Europe should dare invade the borders of my realm."
("Zoals gij ziet, ben ik nu niet in uw midden gekomen om mij te ontspannen en mij wat te vertreden. Ik ben vastbesloten om in het heetst van de strijd tussen u allen te leven of te sterven, voor mijn God en voor mijn koninkrijk mijn eer en mijn bloed te geven, al moet ik in het stof bijten. Ik weet dat ik slechts het lichaam heb van een zwakke en krachteloze vrouw; maar ik heb het hart en de moed van een Koning, ja, van een Koning van Engeland! En ik vind het een onverdraaglijke gedachte dat Spanje, Parma, of welke Europese vorst dan ook, de grenzen van mijn rijk zou durven schenden.")
Toen de invasie niet kwam, was de opluchting algemeen en werd er feestgevierd. Er werden herdenkingsmunten geslagen met de tekst: Flavit Jehovah et Dissipati Sunt (Jehovahs adem heeft ze verstrooid).
Na dit hoogtepunt voor Engeland zou Spanje zich nog redelijk herstellen en Engeland aanzienlijke verliezen toebrengen op zee. Zelfs in 1601 zou Spanje nog interveniëren in de Negenjarige Oorlog in Ierland, die door de Engelsen met een verschroeide aarde-tactiek gewonnen werd. Evenals Filips II heeft Elizabeth het einde van de Spaans-Engelse oorlog niet meer meegemaakt. Hun opvolgers maakten er in 1604 snel een eind aan; voor geen van beide partijen was de oorlog een grote overwinning geworden.
Elizabeth overleed op 69-jarige leeftijd op 24 maart 1603 om 2 uur ’s ochtends. Ze werd begraven in Westminster Abbey. Haar dood betekende het einde van de Tudordynastie. Elizabeth werd opgevolgd door de protestants opgevoede zoon van Maria Stuart, Jacobus. Die was al koning Jacobus VI van Schotland; hij kreeg de titel Jacobus I van Engeland er dus bij. Er ontstond dus een tijdelijke personele unie van de koninkrijken Engeland en Schotland.
De Engelsen moesten in hun koloniale streven concurreren met Spanjaarden en Portugezen, die daar al bijna een eeuw ervaring mee hadden. Tijdens Elizabeths bewind zijn er geen blijvende resultaten geboekt. Sir Francis Drake zeilde de wereld rond tussen 1577 en 1580, als tweede na de Portugees Ferdinand Magellaan. Hij legde ergens in Californië aan, en stichtte Nova Albion (Nieuw Engeland), hoewel dit stuk land niet werd gekoloniseerd. Humphrey Gilbert volgde, bereikte Newfoundland in 1583 en claimde het eiland voor Engeland, maar stichtte geen kolonie. Sir Walter Raleigh stichtte in 1585 de eerste kolonie op Roanoke Island in het huidige North Carolina (V.S.). Mede wegens felle conflicten met de inheemse bevolking bliezen de Engelsen het volgende jaar al weer de aftocht. In 1587 probeerde Walter Raleigh er opnieuw een kolonie te stichten. Bij een eerstvolgend bezoek daar van Raleigh vier jaar later bleken alle kolonisten spoorloos verdwenen te zijn.
Tijdens Elizabeths bewind kende het culturele leven in Engeland een bloeiperiode. De componist en luitist John Dowland maakte zowel in eigen land als op het continent furore. De literatuur, en in het bijzonder de poëzie, kwamen tot grote ontwikkeling. Toneelauteurs als William Shakespeare en Christopher Marlowe creëerden hun belangrijkste werk in deze periode, toen de Engelse taal elders in Europa nog vrijwel onbekend was. Engelsen moesten zich in die tijd op het Europese continent maar in het Frans of het Italiaans verstaanbaar zien te maken. Met de ontdekkingsreizen en de nog moeizame kolonisatie werd niet alleen de basis gelegd voor het Britse Rijk, dat in de 19e eeuw zijn hoogtepunt zou bereiken, maar ook voor het Engels als wereldtaal en voor de Engelse literatuur als wereldliteratuur.
Titel:
| van 17-11-1558 tot 24-03-1603 | koningin van Engeland |
5 Eduard VI Van Engeland, geboren op vrijdag 12 oktober 1537 in Hampton Court Palace. Eduard is overleden op donderdag 6 juli 1553 in Greenwich, 15 jaar oud.
Notitie bij Eduard: Hij was de enige overblijvende wettige zoon van Hendrik VIII toen die stierf. Twee eerder geboren zoons waren ruim twintig jaar voor Eduards geboorte al op zeer jonge leeftijd gestorven. Eduards moeder was Hendriks derde vrouw Jane Seymour, die enkele dagen na zijn geboorte in het kraambed overleed.
Eduard was een intelligent maar ziekelijk kind. Hij leed aan een aangeboren syfilis, die hij waarschijnlijk van zijn vader had geërfd. Hendrik hertrouwde daarom spoedig, in de hoop meer mannelijk nageslacht te kunnen verwekken. Tevergeefs: uit dit vierde en beide volgende huwelijken werden geen zoons geboren. Eduard werd samen met zijn oudere halfzus Elizabeth grotendeels opgevoed door de gematigd protestantse Catharina Parr, Hendriks zesde en laatste vrouw, waarmee deze in 1543 trouwde. In januari 1547 stierf Hendrik.
Toen de 9-jarige Eduard de troon besteeg werd zijn oom Edward Seymour, de hertog van Somerset (1506 – 1552), zijn regent. Die wist de rol van de jonge koning te beperken tot een zuiver ceremoniële. Somerset werd uit zijn ambt gezet door toedoen van John Dudley, de graaf van Warwick en later hertog van Northumberland. Dudley nam de macht over en Seymour werd terechtgesteld wegens verraad.
Een andere belangrijke figuur was Thomas Cranmer, de aartsbisschop van Canterbury. Mede door zijn toedoen werd Eduard in feite de eerste protestantse koning van Engeland. Hoewel zijn vader al met Rome had gebroken werd tijdens Eduards regeringsperiode de beslissende overgang bereikt van de katholieke naar de Anglicaanse Kerk. Het eerste gebedenboek in het Engels werd uitgegeven in 1548: The Book of Common Prayer.
Tegen het eind van zijn korte leven maakte Eduard zich al zorgen om zijn opvolging. Hij was protestants opgevoed en wilde niet dat het land na zijn dood zou terugkeren tot het katholicisme. Daarom steunde hij de aanspraken op de troon die John Dudley deed gelden ten gunste van zijn schoondochter Lady Jane Grey en ten nadele van Eduards eigen halfzuster Maria.
Eduard VI werd begraven in Westminster Abbey.
Een bekend maar verzonnen verhaal over Eduard wordt verteld in het boek De Prins en de Bedelaar van Mark Twain.
Eduard was een intelligent maar ziekelijk kind. Hij leed aan een aangeboren syfilis, die hij waarschijnlijk van zijn vader had geërfd. Hendrik hertrouwde daarom spoedig, in de hoop meer mannelijk nageslacht te kunnen verwekken. Tevergeefs: uit dit vierde en beide volgende huwelijken werden geen zoons geboren. Eduard werd samen met zijn oudere halfzus Elizabeth grotendeels opgevoed door de gematigd protestantse Catharina Parr, Hendriks zesde en laatste vrouw, waarmee deze in 1543 trouwde. In januari 1547 stierf Hendrik.
Toen de 9-jarige Eduard de troon besteeg werd zijn oom Edward Seymour, de hertog van Somerset (1506 – 1552), zijn regent. Die wist de rol van de jonge koning te beperken tot een zuiver ceremoniële. Somerset werd uit zijn ambt gezet door toedoen van John Dudley, de graaf van Warwick en later hertog van Northumberland. Dudley nam de macht over en Seymour werd terechtgesteld wegens verraad.
Een andere belangrijke figuur was Thomas Cranmer, de aartsbisschop van Canterbury. Mede door zijn toedoen werd Eduard in feite de eerste protestantse koning van Engeland. Hoewel zijn vader al met Rome had gebroken werd tijdens Eduards regeringsperiode de beslissende overgang bereikt van de katholieke naar de Anglicaanse Kerk. Het eerste gebedenboek in het Engels werd uitgegeven in 1548: The Book of Common Prayer.
Tegen het eind van zijn korte leven maakte Eduard zich al zorgen om zijn opvolging. Hij was protestants opgevoed en wilde niet dat het land na zijn dood zou terugkeren tot het katholicisme. Daarom steunde hij de aanspraken op de troon die John Dudley deed gelden ten gunste van zijn schoondochter Lady Jane Grey en ten nadele van Eduards eigen halfzuster Maria.
Eduard VI werd begraven in Westminster Abbey.
Een bekend maar verzonnen verhaal over Eduard wordt verteld in het boek De Prins en de Bedelaar van Mark Twain.
Titel:
| van 1547 tot 06-07-1553 | koning van Engeland |
1508 Maria I (Mary) Tudor Van Engeland is geboren op maandag 18 februari 1516 in Greenwich, dochter van Hendrik VIII Van Engeland (zie 1507) en Catharina van Aragon (zie 1599). Maria is overleden op donderdag 17 november 1558 in Londen, 42 jaar oud.
Maria trouwde, 37 of 38 jaar oud, in 1554 met Filips II van Spanje, 26 of 27 jaar oud. Zie 49 voor persoonsgegevens van Filips.
Notitie bij Maria: Afkomstig uit het huis Tudor. Zij was een dochter van Hendrik VIII en zijn eerste echtgenote Catharina van Aragon. Zij verwierf de bijnamen ’de Katholieke’ en ’de Bloedige’ (Bloody Mary).
Toen haar vader zich van Catharina liet scheiden (het huwelijk werd ongeldig verklaard), werd Maria door hem als bastaard bestempeld. Ook werd ze van haar moeder afgezonderd. Na de dood (door onthoofding) van Anna Boleyn, Hendriks tweede echtgenote, werd Maria weer in genade aangenomen. Later betreurde zij dat ze met Hendriks voorwaarden (erkenning van haar vader als hoofd van de Engelse Kerk en het accepteren van haar bastaardstatus) akkoord was gegaan. Maria bleef in het geheim haar geloof belijden. Ook tijdens de regering van haar halfbroer Eduard VI (zoon van Hendrik en zijn derde vrouw Jane Seymour) werd haar het leven zeer moeilijk gemaakt.
Ten tijde van het overlijden van Eduard in 1553 had het protestantisme in Engeland zo veel aanhang gewonnen dat een rivale naar voren werd geschoven: Maria’s nicht Lady Jane Grey. De sympathie van het volk lag echter aan de zijde van Maria en al snel overwon zij de tegenstand voor haar troonsbestijging. Na de negen dagen durende regering van Jane Grey werd Maria koningin. De eerste maanden was zij gematigd in haar optreden ten opzichte van haar vroegere vijanden en het protestantisme. Eind 1553 begon zij, na zich te hebben verzekerd van de steun van haar neef, keizer Karel V, maatregelen tot herstel van het rooms-katholicisme te nemen, terwijl een huwelijk met Karels zoon Filips II werd voorbereid. De overeenkomst die naar aanleiding van dat huwelijk werd gesloten bepaalde dat Filips koning van Engeland zou heten, maar geen persoonlijke macht zou krijgen en ook van de opvolging uitgesloten zou blijven. Wel zouden de kinderen uit het huwelijk het recht van opvolging hebben.
Bekend was dat Maria geen groot politica was en Filips vooral wilde huwen om steun te vinden bij haar streven het rooms-katholieke geloof in Engeland weer de overhand te geven. Het huwelijk stuitte dan ook op verzet. Onder leiding van Thomas Wyatt en de vader van Jane Grey, Henry Grey, brak een opstand uit. Na de onderdrukking daarvan huwde Maria met Filips op 25 juli 1554. Filips bleef achttien maanden in Engeland. Ondertussen begon de hevige vervolging van de protestanten waaraan zij haar bijnaam "Bloody Mary" te wijten heeft en waarvan de grondlegger van de Anglicaanse Kerk, Thomas Cranmer, de prominentste van de vele slachtoffers werd.
Maria voelde weinig voor deelname aan de oorlog van Spanje tegen Frankrijk, die ook het parlement niet wenste. Filips had Maria echter uitsluitend gehuwd om Engeland tot bondgenoot te krijgen. Tijdens een kort verblijf in Engeland in het voorjaar van 1557 wist hij haar een oorlogsverklaring aan Frankrijk af te dwingen. Dit was de laatste keer dat zij haar echtgenoot zag. Filips’ aandacht werd opgeëist door de vele problemen in zijn eigen land en de toenemende dreiging van het Ottomaanse rijk. Maria meende twee keer zwanger te zijn geweest, maar dat bleek ingebeeld te zijn. Het huwelijk bleef kinderloos. In 1558 stierf zij, vermoedelijk wegens een aandoening aan de hypofyse. Zij heeft nog moeten meemaken dat Calais, de laatste Engelse bezitting in Frankrijk, verloren ging in de omwille van Filips begonnen oorlog tegen Frankrijk.
Zij werd opgevolgd door haar protestantse halfzuster Elizabeth I, de dochter van Anna Boleyn (de tweede vrouw van Hendrik VIII).
Toen haar vader zich van Catharina liet scheiden (het huwelijk werd ongeldig verklaard), werd Maria door hem als bastaard bestempeld. Ook werd ze van haar moeder afgezonderd. Na de dood (door onthoofding) van Anna Boleyn, Hendriks tweede echtgenote, werd Maria weer in genade aangenomen. Later betreurde zij dat ze met Hendriks voorwaarden (erkenning van haar vader als hoofd van de Engelse Kerk en het accepteren van haar bastaardstatus) akkoord was gegaan. Maria bleef in het geheim haar geloof belijden. Ook tijdens de regering van haar halfbroer Eduard VI (zoon van Hendrik en zijn derde vrouw Jane Seymour) werd haar het leven zeer moeilijk gemaakt.
Ten tijde van het overlijden van Eduard in 1553 had het protestantisme in Engeland zo veel aanhang gewonnen dat een rivale naar voren werd geschoven: Maria’s nicht Lady Jane Grey. De sympathie van het volk lag echter aan de zijde van Maria en al snel overwon zij de tegenstand voor haar troonsbestijging. Na de negen dagen durende regering van Jane Grey werd Maria koningin. De eerste maanden was zij gematigd in haar optreden ten opzichte van haar vroegere vijanden en het protestantisme. Eind 1553 begon zij, na zich te hebben verzekerd van de steun van haar neef, keizer Karel V, maatregelen tot herstel van het rooms-katholicisme te nemen, terwijl een huwelijk met Karels zoon Filips II werd voorbereid. De overeenkomst die naar aanleiding van dat huwelijk werd gesloten bepaalde dat Filips koning van Engeland zou heten, maar geen persoonlijke macht zou krijgen en ook van de opvolging uitgesloten zou blijven. Wel zouden de kinderen uit het huwelijk het recht van opvolging hebben.
Bekend was dat Maria geen groot politica was en Filips vooral wilde huwen om steun te vinden bij haar streven het rooms-katholieke geloof in Engeland weer de overhand te geven. Het huwelijk stuitte dan ook op verzet. Onder leiding van Thomas Wyatt en de vader van Jane Grey, Henry Grey, brak een opstand uit. Na de onderdrukking daarvan huwde Maria met Filips op 25 juli 1554. Filips bleef achttien maanden in Engeland. Ondertussen begon de hevige vervolging van de protestanten waaraan zij haar bijnaam "Bloody Mary" te wijten heeft en waarvan de grondlegger van de Anglicaanse Kerk, Thomas Cranmer, de prominentste van de vele slachtoffers werd.
Maria voelde weinig voor deelname aan de oorlog van Spanje tegen Frankrijk, die ook het parlement niet wenste. Filips had Maria echter uitsluitend gehuwd om Engeland tot bondgenoot te krijgen. Tijdens een kort verblijf in Engeland in het voorjaar van 1557 wist hij haar een oorlogsverklaring aan Frankrijk af te dwingen. Dit was de laatste keer dat zij haar echtgenoot zag. Filips’ aandacht werd opgeëist door de vele problemen in zijn eigen land en de toenemende dreiging van het Ottomaanse rijk. Maria meende twee keer zwanger te zijn geweest, maar dat bleek ingebeeld te zijn. Het huwelijk bleef kinderloos. In 1558 stierf zij, vermoedelijk wegens een aandoening aan de hypofyse. Zij heeft nog moeten meemaken dat Calais, de laatste Engelse bezitting in Frankrijk, verloren ging in de omwille van Filips begonnen oorlog tegen Frankrijk.
Zij werd opgevolgd door haar protestantse halfzuster Elizabeth I, de dochter van Anna Boleyn (de tweede vrouw van Hendrik VIII).
Heerlijkheid:
| koningin van Engeland van 1553 tot 1558 |
1509 Maria Tudor is geboren op vrijdag 18 maart 1496, dochter van Hendrik VII Van Engeland (zie 1488) en Elizabeth van York. Maria is overleden op woensdag 25 juni 1533, 37 jaar oud.
Notitie bij Maria: In 1507 werd zij verloofd met de latere Keizer Karel V (1500-1558), maar door de wisseling van de politieke toestand, ging het huwelijk niet door. Maria huwde in 1514 met Lodewijk XII van Frankrijk (1462-1515), die het jaar nadien al overleed. Het huwelijk bleef kinderloos. Zij huwde kort na het overlijden van haar eerste echtgenoot in 1515 in het geheim met Charles Brandon en kreeg de volgende kinderen:
Henry Brandon, 1ste graaf van Lincoln (1516-1534)
Frances Brandon (1517-1559), gehuwd met Henry Grey, 3e markies van Dorset, en moeder van Jane Grey
Eleanor Brandon (1519-1547), gehuwd met Henry Clifford, 2e graaf van Cumberland.
De goede relatie tussen Maria en haar broer Hendrik VIII van Engeland bekoelde nadat deze zich wilde laten scheiden van Catharina van Aragon, met wie zij altijd op goede voet had gestaan. Maria had daarentegen een afkeer van Catharina’s opvolgster, Anna Boleyn.
Maria trouwde met Lodewijk XII Van Frankrijk. Lodewijk is geboren op zondag 27 juni 1462 in Blois. Lodewijk is overleden op maandag 1 januari 1515 in Parijs, 52 jaar oud. Lodewijk is weduwnaar van Johanna Van Frankrijk (1464-1505), zie 1512. Lodewijk is weduwnaar van Anna van Montfort (1477-1514). Henry Brandon, 1ste graaf van Lincoln (1516-1534)
Frances Brandon (1517-1559), gehuwd met Henry Grey, 3e markies van Dorset, en moeder van Jane Grey
Eleanor Brandon (1519-1547), gehuwd met Henry Clifford, 2e graaf van Cumberland.
De goede relatie tussen Maria en haar broer Hendrik VIII van Engeland bekoelde nadat deze zich wilde laten scheiden van Catharina van Aragon, met wie zij altijd op goede voet had gestaan. Maria had daarentegen een afkeer van Catharina’s opvolgster, Anna Boleyn.
Notitie bij Lodewijk: Als achterkleinzoon van koning Karel V was hij de naaste mannelijke bloedverwant van zijn kinderloze voorganger (en zwager) Karel VIII toen deze in 1498 overleed. Toen Karel VIII in 1483 op 13-jarige leeftijd koning was geworden, betwistte Lodewijk reeds het regentschap aan Karels oudere zuster Anna van Beaujeu. Hij verloor echter het pleit en werd gevangengezet (van 1488 tot 1491). Nadat hij echter door de tussenkomst van de koning weer vrij kwam, bleef hij deze levenslang trouw. Zelf besteeg hij in 1498 uiteindelijk toch de troon. Na 22 jaar huwelijk verstootte Lodewijk XII op grond van vermeende onvruchtbaarheid zijn gemalin, Johanna van Frankrijk (een jongere zuster van zijn voorganger) en huwde diens weduwe, Anna van Bretagne, om de personele unie tussen Frankrijk en Bretagne te bestendigen. Uit dit huwelijk werden twee dochters geboren, Claude, de latere "Reine Claude", en Renée.
Terwijl hij het binnenlands bestuur grotendeels overliet aan kardinaal Georges d’Amboise, kreeg Lodewijk de handen vrij om het Italiaanse avontuur van zijn zwager voort te zetten. Omdat zijn grootmoeder een Visconti was, meende de koning aanspraak te kunnen maken op het vorstendom Milaan, dat hij in 1499 veroverde tijden de Italiaanse Oorlog van 1499 - 1504. Daarna bezette hij, samen met Ferdinand II van Aragón, het Koninkrijk Napels, dat hij toch in 1504 aan zijn bondgenoot moest afstaan. Ook al leek er zo een einde te komen aan de Italiaanse Oorlogen, toch laaiden de vijandelijkheden weer op door de ambities van paus Julius II, die geheel Italië wilde veroveren en bij zijn Pauselijke Staat inlijven. Daartoe wilde hij eerst alle barbaren uit Italië verdrijven, en in de eerste plaats de Fransen. Dit leidde tot de Oorlog van de Liga van Kamerijk. De grote Italiaanse veroveringen gingen dan ook voor Frankrijk verloren na de Slag bij Novara.
Nadat zijn vrouw Anna van Bretagne in 1514 overleden was, trad Lodewijk XII nog voor de derde maal in het huwelijk met Maria Tudor, de zuster van Hendrik VIII van Engeland. Het huwelijk moest de goede verstandhouding tussen beide koninkrijken bezegelen.
Lodewijk XII werd opgevolgd door zijn achterneef en schoonzoon Frans I, de echtgenoot van zijn dochter.
Terwijl hij het binnenlands bestuur grotendeels overliet aan kardinaal Georges d’Amboise, kreeg Lodewijk de handen vrij om het Italiaanse avontuur van zijn zwager voort te zetten. Omdat zijn grootmoeder een Visconti was, meende de koning aanspraak te kunnen maken op het vorstendom Milaan, dat hij in 1499 veroverde tijden de Italiaanse Oorlog van 1499 - 1504. Daarna bezette hij, samen met Ferdinand II van Aragón, het Koninkrijk Napels, dat hij toch in 1504 aan zijn bondgenoot moest afstaan. Ook al leek er zo een einde te komen aan de Italiaanse Oorlogen, toch laaiden de vijandelijkheden weer op door de ambities van paus Julius II, die geheel Italië wilde veroveren en bij zijn Pauselijke Staat inlijven. Daartoe wilde hij eerst alle barbaren uit Italië verdrijven, en in de eerste plaats de Fransen. Dit leidde tot de Oorlog van de Liga van Kamerijk. De grote Italiaanse veroveringen gingen dan ook voor Frankrijk verloren na de Slag bij Novara.
Nadat zijn vrouw Anna van Bretagne in 1514 overleden was, trad Lodewijk XII nog voor de derde maal in het huwelijk met Maria Tudor, de zuster van Hendrik VIII van Engeland. Het huwelijk moest de goede verstandhouding tussen beide koninkrijken bezegelen.
Lodewijk XII werd opgevolgd door zijn achterneef en schoonzoon Frans I, de echtgenoot van zijn dochter.
Heerlijkheid:
| koning van Frankrijk van 1498 tot aan zijn dood |
1510 Karel VII Van Frankrijk is geboren op donderdag 22 februari 1403 in Parijs, zoon van Karel VI de Waanzinnige (Charles le Fou) Van Frankrijk (zie 1478) en Isabella van Beieren-Ingolstadt. Karel is overleden op woensdag 22 juli 1461 in Mehun-sur-Yèvre, 58 jaar oud.
Karel trouwde, 18 of 19 jaar oud, in 1422 met Maria van Anjou, 17 of 18 jaar oud. Maria is geboren op dinsdag 14 oktober 1404 in Angers. Maria is overleden in 1463 in abdij van Chateliers-en-Poitou, 58 of 59 jaar oud.
Notitie bij Karel: Hij oefende aanvankelijk slechts het feitelijk gezag uit over een beperkt deel van het koninkrijk, en moest zich verzetten tegen de aanspraken van de zich eveneens koning van Frankrijk noemende Engelse vorst Hendrik VI, die met de steun van de Bourgondiërs het gebied ten noorden van de Loire en Gascogne in het zuiden beheerste. Daarom werd hij ook spottenderwijs koning van Bourges genoemd. Hij leed vermoedelijk aan de bipolaire stoornis: hij werd onder meer verteerd door dwanggedachten over zijn afkomst, omdat het losbandige gedrag van zijn moeder, Isabella van Beieren, schandalen had veroorzaakt. Yolande van Aragón, de hertogin van Anjou, stelde hem onder haar bescherming en zou grote invloed op hem en de Franse politiek uitoefenen. In 1422 trouwde hij met haar dochter, Maria.
Een grote rol in zijn morele rehabilitatie als koning speelde het mysterieuze optreden van Jeanne d’Arc. Toen deze, na een aantal spectaculaire militaire successen, de karakterloze Karel ertoe overhaalde zich volgens de traditie tot koning te laten kronen in Reims op 17 juli 1429 scheen het tij definitief gekeerd. Karel viel evenwel spoedig daarna terug in zijn apathie en miste de kans tot herstel van de Franse eenheid. Het strekt hem niet tot eer dat hij geen enkele poging heeft ondernomen om zijn weldoenster Jeanne d’Arc uit de klauwen van de Engelsen te redden.
Hij slaagde er pas in het Franse gezag te herstellen nadat in 1435 de Bourgondische hertog Filips de Goede zich door de Vrede van Atrecht met hem had verzoend en tegelijkertijd interne tegenstellingen de Engelse weerbaarheid gebroken hadden. In 1444 waren Île-de-France en Gascogne opnieuw onder Karels controle gekomen, in 1449/1450 ook Normandië, en in 1451 Bordeaux en Bayonne.
Belangrijker nog dan het territoriale herstel was zijn reorganisatie van leger en financiën de basis van het latere vorstelijk absolutisme. Karel heeft hiervoor op uitstekende medewerkers een beroep gedaan: Pierre de Brézé, Jacques Coeur e.a., terwijl ook zijn maîtresse, Agnès Sorel, zijn aandacht vestigde op de problemen waarmee zijn koninkrijk worstelde, en hem tot energieker reageren aanmoedigde. Op militair gebied werkte hij aan de oprichting van een staand beroepsleger, dat de uitspattingen van de vroegere ongedisciplineerde legerbenden moest uitschakelen. Om deze onderneming te financieren, creëerde Karel belastingen (tailles) die niet onderworpen waren aan de voorafgaande toestemming van de Staten. Op kerkelijk terrein betekende de Pragmatieke Sanctie van Bourges (1438) eveneens een stap in de richting van het vorstelijk absolutisme, omdat daardoor de Franse kerk rechtstreekser onder het gezag van de koning werd geplaatst. Verzet tegen de groeiende koningsmacht rees vooral onder de adel, die onder meer in 1440 revolteerde (de praguerie), terwijl Karel na 1456 vaak had af te rekenen met de intriges van zijn zoon Lodewijk.
Een grote rol in zijn morele rehabilitatie als koning speelde het mysterieuze optreden van Jeanne d’Arc. Toen deze, na een aantal spectaculaire militaire successen, de karakterloze Karel ertoe overhaalde zich volgens de traditie tot koning te laten kronen in Reims op 17 juli 1429 scheen het tij definitief gekeerd. Karel viel evenwel spoedig daarna terug in zijn apathie en miste de kans tot herstel van de Franse eenheid. Het strekt hem niet tot eer dat hij geen enkele poging heeft ondernomen om zijn weldoenster Jeanne d’Arc uit de klauwen van de Engelsen te redden.
Hij slaagde er pas in het Franse gezag te herstellen nadat in 1435 de Bourgondische hertog Filips de Goede zich door de Vrede van Atrecht met hem had verzoend en tegelijkertijd interne tegenstellingen de Engelse weerbaarheid gebroken hadden. In 1444 waren Île-de-France en Gascogne opnieuw onder Karels controle gekomen, in 1449/1450 ook Normandië, en in 1451 Bordeaux en Bayonne.
Belangrijker nog dan het territoriale herstel was zijn reorganisatie van leger en financiën de basis van het latere vorstelijk absolutisme. Karel heeft hiervoor op uitstekende medewerkers een beroep gedaan: Pierre de Brézé, Jacques Coeur e.a., terwijl ook zijn maîtresse, Agnès Sorel, zijn aandacht vestigde op de problemen waarmee zijn koninkrijk worstelde, en hem tot energieker reageren aanmoedigde. Op militair gebied werkte hij aan de oprichting van een staand beroepsleger, dat de uitspattingen van de vroegere ongedisciplineerde legerbenden moest uitschakelen. Om deze onderneming te financieren, creëerde Karel belastingen (tailles) die niet onderworpen waren aan de voorafgaande toestemming van de Staten. Op kerkelijk terrein betekende de Pragmatieke Sanctie van Bourges (1438) eveneens een stap in de richting van het vorstelijk absolutisme, omdat daardoor de Franse kerk rechtstreekser onder het gezag van de koning werd geplaatst. Verzet tegen de groeiende koningsmacht rees vooral onder de adel, die onder meer in 1440 revolteerde (de praguerie), terwijl Karel na 1456 vaak had af te rekenen met de intriges van zijn zoon Lodewijk.
Heerlijkheid:
| koning van Frankrijk van 1422 tot aan zijn dood |
Notitie bij Maria: Als koningin leidde zij een teruggetrokken leven, terwijl haar echtgenoot van ongeveer 1444 tot 1450 een verhouding had met Agnès Sorel.
Heerlijkheid:
| koningin-gemalin van Frankrijk van 1422 tot 1461 |
Kinderen van Karel en Maria:
1 Lodewijk XI Van Frankrijk, geboren op zaterdag 3 juli 1423 in Bourges, Cher. Volgt 1511.
4 Catharina van Valois, geboren in 1428. Volgt 1514.
6 Yolande van Valois, geboren op donderdag 23 september 1434 in Tours. Volgt 1515.
7 Johanna van Valois, geboren in 1435. Volgt 1516.
12 Magdalena van Valois, geboren op zondag 1 december 1443 in Tours. Volgt 1517.
13 Karel van Valois, geboren op maandag 26 december 1446 in Tours. Volgt 1518.
1511 Lodewijk XI Van Frankrijk is geboren op zaterdag 3 juli 1423 in Bourges, Cher, zoon van Karel VII Van Frankrijk (zie 1510) en Maria van Anjou. Lodewijk is overleden op zaterdag 30 augustus 1483 in Kasteel van Plessis-les-Tours (La Riche, Indre-et-Loire), 60 jaar oud.
Lodewijk:
Notitie bij Lodewijk: Lodewijk XI werd getypeerd als le plus terrible roi qui fut jamais en France (de ergste koning die Frankrijk ooit gekend had), en zijn historiograaf Philippe de Commynes noemde hem een universelle Araignée (= universele spin), die overal zijn webben weefde om er zijn slachtoffers in te verstrikken. Als zoon van Karel VII, wilde hij al tijdens het leven van zijn vader een actieve politieke rol spelen en intrigeerde daartoe zelfs met diens vijanden, onder anderen de Bourgondische hertog Filips de Goede. Al in 1440 nam hij deel aan de Praguerie, een opstand van enkele edelen tegen zijn vader, die echter weinig succes had. In 1446 werd hij naar de Dauphiné gestuurd, waar hij vele hervormingen doorvoerde en populariteit verwierf onder de middenstand.
Hij had een hekel aan Agnès Sorel, de maîtresse van zijn vader, en boze tongen beweren dat hij de hand heeft gehad in haar dood (1450). In het volgende jaar trouwde hij tegen de wil van zijn vader met de jonge Charlotte van Savoye.
In 1456 stuurde zijn vader een leger naar de Dauphiné. Lodewijk vluchtte naar het noorden. Filips de Goede verleende hem asiel en herbergde hem in het kasteel van Genepiën, nadat hij, uit vrees voor zijn vader, met zijn echtgenote Charlotte het land had verlaten. Daar werd ook hun tweede zoontje Joachim geboren, die echter vier maanden later overleed en in de kerk van Halle begraven ligt. Tijdens zijn verblijf in de Bourgondische domeinen deed hij zijn best om een goede relatie te houden met Filips’ zoon Karel de Stoute en de familie Croÿ, die wedijverden om de macht aan het Bourgondische hof.
Hij ontmoette Olivier De Duivel in Tielt, zoon van een barbier die hem vergezelde bij zijn terugkeer naar Frankrijk.
Eenmaal koning geworden, botste Lodewijk door zijn politiek van centralisatie en absolutisme met het streven naar autonomie van de rijksgroten (heren van Orléans, Anjou, Armagnac, Bretagne en Bourbon) en met zijn vroegere beschermer Filips de Goede, die hij in 1463 dwong de Sommesteden te verkopen ter ratificatie van de Vrede van Atrecht van 1435. Resultaat was de vorming van een oppositionele factie, de Ligue du Bien Public, waaronder Filips’ zoon Karel de Stoute, die zijn verbeten aartsrivaal werd en het tot een voor Lodewijk nadelige militaire krachtproef (Monthléry, 1465) liet komen. Het Traktaat van Conflans (oktober 1465) voorzag in de restitutie van de Sommesteden en autonomie voor Normandië, waarna het Verdrag van Péronne (1468) voorzag in de opheffing van het gezag van het Parlement van Parijs in Vlaanderen. Aan al die beloften heeft de sluwe, onscrupuleuze Lodewijk zich geenszins gehouden.
Hij steunde heimelijk de Luikse rebellen die tegen het gezag van Karel de Stoute in opstand waren gekomen, maar moest lijdzaam toezien hoe Karel uit wraak de stad vernielde. Door omkoperij wist hij de neutraliteit van de Engelse koning, Karels bondgenoot Eduard IV, te verwerven en de Zwitsers tot optreden tegen Karel de Stoute te brengen, hetgeen tot diens nederlaag en tragische dood te Nancy (1477) heeft geleid. Het gezagsvacuüm nadien in de Bourgondische landen heeft Lodewijk handig uitgebuit om het hertogdom Bourgondië, de Franche-Comté, Artois en Anjou in te palmen. Slechts Bretagne en andere randgebieden als Navarra en Savoie bleven buiten zijn greep. Lodewijk wist bij herhaling overlopers aan te trekken, o.a. de gewezen Bourgondische hofhistoricus Philippe de Commynes.
Lodewijk XI kan beschouwd worden als de grondlegger van de Franse eenheidsstaat en de voorloper van de absolute monarchie, die in Frankrijk een einde maakte aan het feodale stelsel. Hij liet zich omringen, niet door zijn vazallen, maar door allerlei spionnen, politiebeambten, en andere lieden van duister allooi. Door zijn intriges, meer dan door zijn oorlogen, wist hij het Franse territorium aanzienlijk uit te breiden. Tenger en ziekelijk van uiterlijk, leefde hij gierig waar het zijn persoon betrof, maar om een tegenstander om te kopen was geen prijs hem te hoog. Lodewijk XI bevorderde de handel en de nijverheid in zijn koninkrijk. Naarmate zijn einde naderde, viel hij steeds meer ten prooi aan bijgeloof en paranoia: om zijn ziel te redden zocht hij zijn toevlucht bij reliekenverering, voorspellingen van astrologen en rijkelijke schenkingen aan kloosters en abdijen. Hij werd begraven in de Onze-Lieve-Vrouwekerk van Cléry-Saint-André (nabij Orléans). Zijn oorspronkelijke bronzen grafbeeld werd door de Hugenoten omgesmolten en in de 17e eeuw vervangen door het huidige van marmer.
Hij had een hekel aan Agnès Sorel, de maîtresse van zijn vader, en boze tongen beweren dat hij de hand heeft gehad in haar dood (1450). In het volgende jaar trouwde hij tegen de wil van zijn vader met de jonge Charlotte van Savoye.
In 1456 stuurde zijn vader een leger naar de Dauphiné. Lodewijk vluchtte naar het noorden. Filips de Goede verleende hem asiel en herbergde hem in het kasteel van Genepiën, nadat hij, uit vrees voor zijn vader, met zijn echtgenote Charlotte het land had verlaten. Daar werd ook hun tweede zoontje Joachim geboren, die echter vier maanden later overleed en in de kerk van Halle begraven ligt. Tijdens zijn verblijf in de Bourgondische domeinen deed hij zijn best om een goede relatie te houden met Filips’ zoon Karel de Stoute en de familie Croÿ, die wedijverden om de macht aan het Bourgondische hof.
Hij ontmoette Olivier De Duivel in Tielt, zoon van een barbier die hem vergezelde bij zijn terugkeer naar Frankrijk.
Eenmaal koning geworden, botste Lodewijk door zijn politiek van centralisatie en absolutisme met het streven naar autonomie van de rijksgroten (heren van Orléans, Anjou, Armagnac, Bretagne en Bourbon) en met zijn vroegere beschermer Filips de Goede, die hij in 1463 dwong de Sommesteden te verkopen ter ratificatie van de Vrede van Atrecht van 1435. Resultaat was de vorming van een oppositionele factie, de Ligue du Bien Public, waaronder Filips’ zoon Karel de Stoute, die zijn verbeten aartsrivaal werd en het tot een voor Lodewijk nadelige militaire krachtproef (Monthléry, 1465) liet komen. Het Traktaat van Conflans (oktober 1465) voorzag in de restitutie van de Sommesteden en autonomie voor Normandië, waarna het Verdrag van Péronne (1468) voorzag in de opheffing van het gezag van het Parlement van Parijs in Vlaanderen. Aan al die beloften heeft de sluwe, onscrupuleuze Lodewijk zich geenszins gehouden.
Hij steunde heimelijk de Luikse rebellen die tegen het gezag van Karel de Stoute in opstand waren gekomen, maar moest lijdzaam toezien hoe Karel uit wraak de stad vernielde. Door omkoperij wist hij de neutraliteit van de Engelse koning, Karels bondgenoot Eduard IV, te verwerven en de Zwitsers tot optreden tegen Karel de Stoute te brengen, hetgeen tot diens nederlaag en tragische dood te Nancy (1477) heeft geleid. Het gezagsvacuüm nadien in de Bourgondische landen heeft Lodewijk handig uitgebuit om het hertogdom Bourgondië, de Franche-Comté, Artois en Anjou in te palmen. Slechts Bretagne en andere randgebieden als Navarra en Savoie bleven buiten zijn greep. Lodewijk wist bij herhaling overlopers aan te trekken, o.a. de gewezen Bourgondische hofhistoricus Philippe de Commynes.
Lodewijk XI kan beschouwd worden als de grondlegger van de Franse eenheidsstaat en de voorloper van de absolute monarchie, die in Frankrijk een einde maakte aan het feodale stelsel. Hij liet zich omringen, niet door zijn vazallen, maar door allerlei spionnen, politiebeambten, en andere lieden van duister allooi. Door zijn intriges, meer dan door zijn oorlogen, wist hij het Franse territorium aanzienlijk uit te breiden. Tenger en ziekelijk van uiterlijk, leefde hij gierig waar het zijn persoon betrof, maar om een tegenstander om te kopen was geen prijs hem te hoog. Lodewijk XI bevorderde de handel en de nijverheid in zijn koninkrijk. Naarmate zijn einde naderde, viel hij steeds meer ten prooi aan bijgeloof en paranoia: om zijn ziel te redden zocht hij zijn toevlucht bij reliekenverering, voorspellingen van astrologen en rijkelijke schenkingen aan kloosters en abdijen. Hij werd begraven in de Onze-Lieve-Vrouwekerk van Cléry-Saint-André (nabij Orléans). Zijn oorspronkelijke bronzen grafbeeld werd door de Hugenoten omgesmolten en in de 17e eeuw vervangen door het huidige van marmer.
Heerlijkheid:
| koning van Frankrijk van 1461 tot aan zijn dood |
(1) trouwde met Margaretha (eigenlijk Margaret Stuart) van Schotland. Margaretha is geboren op maandag 25 december 1424 in Perth. Margaretha is overleden op zondag 16 augustus 1444 in Châlons-en-Champagne, 19 jaar oud.
Notitie bij Margaretha: Zij werd geboren in 1424 als de oudste dochter van de Schotse koning Jacobus I Stuart, en werd reeds op 3-jarige leeftijd verloofd met de 5-jarige dauphin Lodewijk, zoon van koning Karel VII van Frankrijk. Dit verstandshuwelijk moest Karels alliantie met Schotland versterken, en hem in de gelegenheid stellen de Franse gebiedsdelen die nog in Engelse handen waren te heroveren. Op jeugdige leeftijd verliet Margaretha haar vaderland om aan het Franse hof opgeleid te worden voor haar toekomstige taak als koningin van Frankrijk. Zij werd op deze tocht geëscorteerd door een vloot van tientallen schepen, met aan boord een duizendtal Schotse soldaten die het leger van Karel VII kwamen versterken. Het eskadron bereikte de Franse kust op 15 april 1436, maar de kleine prinses ging pas op 5 mei aan land in La Rochelle: het is niet bekend waarom er zo lang gewacht werd. Het huwelijk van beide kinderen (respectievelijk 12 en 14 jaar oud) werd ingezegend in Tours, op 25 juni 1436. Het was naar verluidt een korte en sobere plechtigheid, waarvoor de koning met tegenzin even zijn jachtpartij onderbrak, om onmiddellijk daarna weer te vertrekken.
Kroonprins Lodewijk had van meet af aan een hekel aan zijn vrouw, die hem door zijn vader was opgedrongen, en verwaarloosde haar schromelijk. Zij hield van mooie kleren en van vrolijke feestjes, maar haar gierige echtgenoot onthield haar al deze pleziertjes. De koning had medelijden met zijn schoondochter en probeerde dit tekort aan affectie zoveel mogelijk te verzachten met allerlei geschenken. Mede hierdoor werd de kloof tussen prins Lodewijk en zijn vader steeds groter. Zelf dronk Margaretha liever azijn, at onrijpe appels en snoerde zich de lendenen in, dan zwanger te raken van haar echtgenoot.
Van haar op literair gebied niet onbegaafde vader erfde Margaretha de liefde voor poëzie, en zij liet zich in haar eenzaamheid bij voorkeur omringen door jonge dichters. Op die manier werd zij door Jamet de Tilly, opperkamerheer en spion van haar echtgenoot, "betrapt" terwijl zij in een slecht verlichte kamer verzen declameerde in het gezelschap van enkele jonge dichters. Dit werd de voedingsbodem voor allerlei – overigens onbevestigde – geruchten over losbandig gedrag.
De ongelukkige Margaretha begon zo erg te lijden onder deze aantijgingen, dat het haar depressief maakte en haar levenswil ondermijnde. Toen zij in de zomer van 1444 haar echtgenoot vergezelde op een pelgrimstocht naar Châlons, vatte zij kou en werd ernstig ziek. Zij weigerde alle voedsel en verzorging, en overleed, nauwelijks 20 jaar oud, op 16 augustus, tot groot verdriet van haar schoonvader, die zijn zoon de schuld gaf van haar vroegtijdige overlijden. Haar laatste woorden waren: "Fi de la vie! Qu’on ne m’en parle plus." d.i. "Bah, het leven! Mij hoef je er niet meer over te praten."
Kroonprins Lodewijk had van meet af aan een hekel aan zijn vrouw, die hem door zijn vader was opgedrongen, en verwaarloosde haar schromelijk. Zij hield van mooie kleren en van vrolijke feestjes, maar haar gierige echtgenoot onthield haar al deze pleziertjes. De koning had medelijden met zijn schoondochter en probeerde dit tekort aan affectie zoveel mogelijk te verzachten met allerlei geschenken. Mede hierdoor werd de kloof tussen prins Lodewijk en zijn vader steeds groter. Zelf dronk Margaretha liever azijn, at onrijpe appels en snoerde zich de lendenen in, dan zwanger te raken van haar echtgenoot.
Van haar op literair gebied niet onbegaafde vader erfde Margaretha de liefde voor poëzie, en zij liet zich in haar eenzaamheid bij voorkeur omringen door jonge dichters. Op die manier werd zij door Jamet de Tilly, opperkamerheer en spion van haar echtgenoot, "betrapt" terwijl zij in een slecht verlichte kamer verzen declameerde in het gezelschap van enkele jonge dichters. Dit werd de voedingsbodem voor allerlei – overigens onbevestigde – geruchten over losbandig gedrag.
De ongelukkige Margaretha begon zo erg te lijden onder deze aantijgingen, dat het haar depressief maakte en haar levenswil ondermijnde. Toen zij in de zomer van 1444 haar echtgenoot vergezelde op een pelgrimstocht naar Châlons, vatte zij kou en werd ernstig ziek. Zij weigerde alle voedsel en verzorging, en overleed, nauwelijks 20 jaar oud, op 16 augustus, tot groot verdriet van haar schoonvader, die zijn zoon de schuld gaf van haar vroegtijdige overlijden. Haar laatste woorden waren: "Fi de la vie! Qu’on ne m’en parle plus." d.i. "Bah, het leven! Mij hoef je er niet meer over te praten."
(2) trouwde, 28 jaar oud, op zondag 14 november 1451 in Chambéry met Charlotte van Savoye, 6 jaar oud. Charlotte is geboren op donderdag 11 november 1445. Charlotte is overleden op maandag 1 december 1483 in Amboise, 38 jaar oud.
Notitie bij Charlotte: Zij was een dochter van hertog Lodewijk van Savoye en van Anna van Lusignan, prinses van Cyprus. Lodewijk XI trad met haar in het huwelijk zonder de goedkeuring van zijn vader Karel VII. Het huwelijk werd ingezegend te Chambéry op 14 november 1451, maar omdat Charlotte toen nog een kind van zes was, werd het pas veel later geconsummeerd. Na de breuk met zijn vader, volgde Charlotte haar echtgenoot in ballingschap naar de Bourgondische Nederlanden, waar hij in 1461 vernam dat Karel VII overleden was.
Na de kroning leefde Charlotte van Savoye sober en teruggetrokken, veronachtzaamd door haar gierige echtgenoot, die haar amper de nodige toelage gunde om er een bescheiden hofhouding op na te houden. Ze overleefde haar echtgenoot amper drie maanden, en overleed in Amboise op 1 december 1483. Het koningspaar werd begraven in de kerk Notre-Dame-de-Cléry, in de buurt van Orléans.
Uit het huwelijk werden volgende kinderen geboren:
1.Lodewijk (1458-1460)
2.Joachim, overleed kort na de geboorte en ligt begraven in de Sint-Martinuskerk te Halle
3.Frans, werd hertog van Berry
4.Anna, werd bij de dood van haar vader aangesteld tot voogd over haar jongste broer Karel
5.Johanna, was de eerste echtgenote van Lodewijk van Orléans, de latere Lodewijk XII
6.Karel, zou zijn vader opvolgen als Karel VIII
Na de kroning leefde Charlotte van Savoye sober en teruggetrokken, veronachtzaamd door haar gierige echtgenoot, die haar amper de nodige toelage gunde om er een bescheiden hofhouding op na te houden. Ze overleefde haar echtgenoot amper drie maanden, en overleed in Amboise op 1 december 1483. Het koningspaar werd begraven in de kerk Notre-Dame-de-Cléry, in de buurt van Orléans.
Uit het huwelijk werden volgende kinderen geboren:
1.Lodewijk (1458-1460)
2.Joachim, overleed kort na de geboorte en ligt begraven in de Sint-Martinuskerk te Halle
3.Frans, werd hertog van Berry
4.Anna, werd bij de dood van haar vader aangesteld tot voogd over haar jongste broer Karel
5.Johanna, was de eerste echtgenote van Lodewijk van Orléans, de latere Lodewijk XII
6.Karel, zou zijn vader opvolgen als Karel VIII
Heerlijkheid:
| koningin van Frankrijk |
Kinderen van Lodewijk en Charlotte:
1 Johanna Van Frankrijk, geboren op maandag 23 april 1464 in Nogent-le-Roi. Volgt 1512.
2 Karel VIII Van Frankrijk, geboren op zaterdag 30 juni 1470 in Amboise. Volgt 1513.
1512 Johanna Van Frankrijk is geboren op maandag 23 april 1464 in Nogent-le-Roi, dochter van Lodewijk XI Van Frankrijk (zie 1511) en Charlotte van Savoye. Johanna is overleden op dinsdag 4 februari 1505 in Bourges, 40 jaar oud.
Notitie bij Johanna: Zij was de jongste dochter van koning Lodewijk XI van Frankrijk en Charlotte van Savoie, en was al zeer vroeg voorbestemd om te trouwen met hertog Lodewijk van Orléans. Het huwelijk werd ingezegend op 28 augustus 1476. Johanna was van uiterlijk ziekelijk en enigszins gebocheld -een genetische erfenis van haar vader Lodewijk XI-, en kreeg geen genegenheid van haar man, die haar veronachtzaamde. Er wordt wel eens beweerd dat haar cynische vader, op de hoogte van haar gebreken en in de vaste overtuiging dat zij onvruchtbaar was, haar uithuwelijkte aan zijn verre neef, met de enige bedoeling op die manier het Huis van Orléans te laten uitsterven, waardoor hun bezittingen aan de Franse kroon zouden vererven.
Ondanks het schrijnende gebrek aan affectie vanwege haar echtgenoot, ondernam Johanna toch verschillende pogingen om hem vrij te krijgen, nadat hij door haar zus, de regentes Anna van Beaujeu werd verslagen en gevangen gehouden te Bourges, en zij verkreeg uiteindelijk zijn vrijlating in 1491 dankzij een beslissing van koning Karel VIII van Frankrijk. Na een korte periode samen te hebben geleefd, liet haar echtgenoot haar opnieuw aan haar lot over. En toen hij na de tragische dood van Karel VIII op 7 april 1498 diens opvolger werd, moest Johanna via geruchten vernemen dat haar echtgenoot op 27 mei van dat jaar tot koning gekroond was in de kathedraal van Reims. Spoedig daarop vroeg hij ook haar toestemming om hun huwelijk nietig te verklaren, want het was zijn bedoeling te kunnen hertrouwen met Anna van Bretagne. Johanna weigerde echter categoriek haar toestemming te verlenen. Er volgde een proces, waarbij zij gedwongen werd zich aan een vernederend onderzoek te onderwerpen, omdat men haar onvruchtbaarheid wilde aantonen. Uiteindelijk was paus Alexander VI Borgia bereid het huwelijk te ontbinden.
Na de scheiding trok de ongelukkige Johanna, die koningin van Frankrijk hoorde te zijn, zich terug in Bourges, waar zij de Kloosterorde der Zusters Annunciaten stichtte. De statuten van deze orde werden in 1501 bekrachtigd door paus Alexander VI, en daarna nog eens door Leo X in 1517. Johanna van Frankrijk overleed als een heilige, omringd door haar nonnen, op 4 februari 1505.
Zij werd eerst in 1743 door paus Benedictus XIV zalig, en nadien in 1950 door Pius XII ook heilig verklaard. Haar gedachtenis is steeds op 4 februari
Johanna trouwde met Lodewijk XII Van Frankrijk. Lodewijk is geboren op zondag 27 juni 1462 in Blois. Lodewijk is overleden op maandag 1 januari 1515 in Parijs, 52 jaar oud. Lodewijk trouwde later met Anna van Montfort (1477-1514). Lodewijk trouwde later met Maria Tudor (1496-1533), zie 1509. Ondanks het schrijnende gebrek aan affectie vanwege haar echtgenoot, ondernam Johanna toch verschillende pogingen om hem vrij te krijgen, nadat hij door haar zus, de regentes Anna van Beaujeu werd verslagen en gevangen gehouden te Bourges, en zij verkreeg uiteindelijk zijn vrijlating in 1491 dankzij een beslissing van koning Karel VIII van Frankrijk. Na een korte periode samen te hebben geleefd, liet haar echtgenoot haar opnieuw aan haar lot over. En toen hij na de tragische dood van Karel VIII op 7 april 1498 diens opvolger werd, moest Johanna via geruchten vernemen dat haar echtgenoot op 27 mei van dat jaar tot koning gekroond was in de kathedraal van Reims. Spoedig daarop vroeg hij ook haar toestemming om hun huwelijk nietig te verklaren, want het was zijn bedoeling te kunnen hertrouwen met Anna van Bretagne. Johanna weigerde echter categoriek haar toestemming te verlenen. Er volgde een proces, waarbij zij gedwongen werd zich aan een vernederend onderzoek te onderwerpen, omdat men haar onvruchtbaarheid wilde aantonen. Uiteindelijk was paus Alexander VI Borgia bereid het huwelijk te ontbinden.
Na de scheiding trok de ongelukkige Johanna, die koningin van Frankrijk hoorde te zijn, zich terug in Bourges, waar zij de Kloosterorde der Zusters Annunciaten stichtte. De statuten van deze orde werden in 1501 bekrachtigd door paus Alexander VI, en daarna nog eens door Leo X in 1517. Johanna van Frankrijk overleed als een heilige, omringd door haar nonnen, op 4 februari 1505.
Zij werd eerst in 1743 door paus Benedictus XIV zalig, en nadien in 1950 door Pius XII ook heilig verklaard. Haar gedachtenis is steeds op 4 februari
Notitie bij Lodewijk: Als achterkleinzoon van koning Karel V was hij de naaste mannelijke bloedverwant van zijn kinderloze voorganger (en zwager) Karel VIII toen deze in 1498 overleed. Toen Karel VIII in 1483 op 13-jarige leeftijd koning was geworden, betwistte Lodewijk reeds het regentschap aan Karels oudere zuster Anna van Beaujeu. Hij verloor echter het pleit en werd gevangengezet (van 1488 tot 1491). Nadat hij echter door de tussenkomst van de koning weer vrij kwam, bleef hij deze levenslang trouw. Zelf besteeg hij in 1498 uiteindelijk toch de troon. Na 22 jaar huwelijk verstootte Lodewijk XII op grond van vermeende onvruchtbaarheid zijn gemalin, Johanna van Frankrijk (een jongere zuster van zijn voorganger) en huwde diens weduwe, Anna van Bretagne, om de personele unie tussen Frankrijk en Bretagne te bestendigen. Uit dit huwelijk werden twee dochters geboren, Claude, de latere "Reine Claude", en Renée.
Terwijl hij het binnenlands bestuur grotendeels overliet aan kardinaal Georges d’Amboise, kreeg Lodewijk de handen vrij om het Italiaanse avontuur van zijn zwager voort te zetten. Omdat zijn grootmoeder een Visconti was, meende de koning aanspraak te kunnen maken op het vorstendom Milaan, dat hij in 1499 veroverde tijden de Italiaanse Oorlog van 1499 - 1504. Daarna bezette hij, samen met Ferdinand II van Aragón, het Koninkrijk Napels, dat hij toch in 1504 aan zijn bondgenoot moest afstaan. Ook al leek er zo een einde te komen aan de Italiaanse Oorlogen, toch laaiden de vijandelijkheden weer op door de ambities van paus Julius II, die geheel Italië wilde veroveren en bij zijn Pauselijke Staat inlijven. Daartoe wilde hij eerst alle barbaren uit Italië verdrijven, en in de eerste plaats de Fransen. Dit leidde tot de Oorlog van de Liga van Kamerijk. De grote Italiaanse veroveringen gingen dan ook voor Frankrijk verloren na de Slag bij Novara.
Nadat zijn vrouw Anna van Bretagne in 1514 overleden was, trad Lodewijk XII nog voor de derde maal in het huwelijk met Maria Tudor, de zuster van Hendrik VIII van Engeland. Het huwelijk moest de goede verstandhouding tussen beide koninkrijken bezegelen.
Lodewijk XII werd opgevolgd door zijn achterneef en schoonzoon Frans I, de echtgenoot van zijn dochter.
Terwijl hij het binnenlands bestuur grotendeels overliet aan kardinaal Georges d’Amboise, kreeg Lodewijk de handen vrij om het Italiaanse avontuur van zijn zwager voort te zetten. Omdat zijn grootmoeder een Visconti was, meende de koning aanspraak te kunnen maken op het vorstendom Milaan, dat hij in 1499 veroverde tijden de Italiaanse Oorlog van 1499 - 1504. Daarna bezette hij, samen met Ferdinand II van Aragón, het Koninkrijk Napels, dat hij toch in 1504 aan zijn bondgenoot moest afstaan. Ook al leek er zo een einde te komen aan de Italiaanse Oorlogen, toch laaiden de vijandelijkheden weer op door de ambities van paus Julius II, die geheel Italië wilde veroveren en bij zijn Pauselijke Staat inlijven. Daartoe wilde hij eerst alle barbaren uit Italië verdrijven, en in de eerste plaats de Fransen. Dit leidde tot de Oorlog van de Liga van Kamerijk. De grote Italiaanse veroveringen gingen dan ook voor Frankrijk verloren na de Slag bij Novara.
Nadat zijn vrouw Anna van Bretagne in 1514 overleden was, trad Lodewijk XII nog voor de derde maal in het huwelijk met Maria Tudor, de zuster van Hendrik VIII van Engeland. Het huwelijk moest de goede verstandhouding tussen beide koninkrijken bezegelen.
Lodewijk XII werd opgevolgd door zijn achterneef en schoonzoon Frans I, de echtgenoot van zijn dochter.
Heerlijkheid:
| koning van Frankrijk van 1498 tot aan zijn dood |
1513 Karel VIII Van Frankrijk is geboren op zaterdag 30 juni 1470 in Amboise, zoon van Lodewijk XI Van Frankrijk (zie 1511) en Charlotte van Savoye. Karel is overleden op zaterdag 7 april 1498 in Amboise, 27 jaar oud.
Notitie bij Karel: Hij was de tweede zoon van de beruchte Lodewijk XI, die hem totaal negeerde en zijn opvoeding verwaarloosde. Toen zijn vader overleed, was Karel nog geen 14 jaar oud en kon hij lezen noch schrijven. Op zijn sterfbed stelde Lodewijk XI zijn oudste dochter Anna van Beaujeu aan tot voogd over haar broertje, tot deze zelfstandig zou kunnen regeren. De jonge prins werd als Karel VIII gekroond te Reims op 14 mei 1484 en had onmiddellijk af te rekenen met het verzet van Lodewijk van Orléans, de echtgenoot van zijn andere zuster Johanna. Deze aanvaardde niet dat de voogdijschap over de kroonprins aan een vrouw werd toevertrouwd. De vete eindigde met de nederlaag en gevangenneming van Lodewijk van Orléans.
Na zijn achtereenvolgende verlovingen met Maria van Bourgondië (1477), dochter van Karel de Stoute, en daarna met Maria’s dochter Margaretha van Oostenrijk (1483), trouwde Karel VIII uiteindelijk op 6 december 1491 met hertogin Anna van Bretagne, de enige erfgename van dit vorstendom. Door dit huwelijk werd Bretagne deel van het Franse koninkrijk. Vanaf dit moment begon Karel ook zelfstandig te regeren. Een van zijn eerste autonome beslissingen was de vrijlating van zijn zwager Lodewijk van Orléans, die sindsdien zijn loyale dienaar is gebleven (en die hem ook zou opvolgen!).
Karel VIII was een zwakke en dromerige persoonlijkheid, wiens geest beïnvloed werd door de lectuur van vele ridderverhalen. Door zijn incompetentie gingen Artesië (Artois), Franche-Comté en Roussillon voor Frankrijk verloren. Hij besteedde zijn energie in hoofdzaak aan zijn Italiaanse politiek, aanvankelijk met een grote expeditie in 1494, die leidde tot de inlijving van het koninkrijk Napels in februari 1495. Na een paar maanden moest hij echter afzien van zijn aanspraken op de Napolitaanse kroon: onder druk van de Heilige Liga, een monsterverbond gesloten tussen Ferdinand van Aragón, Maximiliaan van Oostenrijk, paus Alexander VI en de stadstaten Milaan en Venetië, moest hij zich terugtrekken achter de Alpen.
Karel VIII overleed te Amboise, toen hij de avond voor Palmzondag met zijn vrouw naar de kaatsbaan buiten het kasteel ging. Hij stootte zijn hoofd tegen een steen, voelde zich daarna misselijk en stierf een paar uur later op dezelfde plaats. Omdat hij kinderloos was, ging de Franse kroon van rechtswege over naar de afstammelingen van Lodewijk I van Orléans, broer van Karels overgrootvader Karel VI. Zijn zwager (en verre neef) volgde hem op als Lodewijk XII, en trouwde ook met zijn weduwe Anna van Bretagne.
Karel trouwde met Anna van Montfort. Anna is geboren op zaterdag 25 januari 1477 in Nantes. Anna is overleden op maandag 9 januari 1514 in Blois, 36 jaar oud. Anna is weduwe van Lodewijk XII Van Frankrijk (1462-1515). Na zijn achtereenvolgende verlovingen met Maria van Bourgondië (1477), dochter van Karel de Stoute, en daarna met Maria’s dochter Margaretha van Oostenrijk (1483), trouwde Karel VIII uiteindelijk op 6 december 1491 met hertogin Anna van Bretagne, de enige erfgename van dit vorstendom. Door dit huwelijk werd Bretagne deel van het Franse koninkrijk. Vanaf dit moment begon Karel ook zelfstandig te regeren. Een van zijn eerste autonome beslissingen was de vrijlating van zijn zwager Lodewijk van Orléans, die sindsdien zijn loyale dienaar is gebleven (en die hem ook zou opvolgen!).
Karel VIII was een zwakke en dromerige persoonlijkheid, wiens geest beïnvloed werd door de lectuur van vele ridderverhalen. Door zijn incompetentie gingen Artesië (Artois), Franche-Comté en Roussillon voor Frankrijk verloren. Hij besteedde zijn energie in hoofdzaak aan zijn Italiaanse politiek, aanvankelijk met een grote expeditie in 1494, die leidde tot de inlijving van het koninkrijk Napels in februari 1495. Na een paar maanden moest hij echter afzien van zijn aanspraken op de Napolitaanse kroon: onder druk van de Heilige Liga, een monsterverbond gesloten tussen Ferdinand van Aragón, Maximiliaan van Oostenrijk, paus Alexander VI en de stadstaten Milaan en Venetië, moest hij zich terugtrekken achter de Alpen.
Karel VIII overleed te Amboise, toen hij de avond voor Palmzondag met zijn vrouw naar de kaatsbaan buiten het kasteel ging. Hij stootte zijn hoofd tegen een steen, voelde zich daarna misselijk en stierf een paar uur later op dezelfde plaats. Omdat hij kinderloos was, ging de Franse kroon van rechtswege over naar de afstammelingen van Lodewijk I van Orléans, broer van Karels overgrootvader Karel VI. Zijn zwager (en verre neef) volgde hem op als Lodewijk XII, en trouwde ook met zijn weduwe Anna van Bretagne.
Heerlijkheid:
| was hertogin van Bretagne vanaf 1488 tot aan haar dood, en koningin van Frankrijk, door haar huwelijken met twee opeenvolgende koningen, Karel VIII en Lodewijk XII. |
1514 Catharina van Valois is geboren in 1428, dochter van Karel VII Van Frankrijk (zie 1510) en Maria van Anjou. Catharina is overleden op woensdag 13 juli 1446 in Brussel, 17 of 18 jaar oud. Catharina trouwde, 11 of 12 jaar oud, op donderdag 19 mei 1440 in Sint-Omaars. met Karel de Stoute van Bourgondië, 6 jaar oud. Zie 40 voor persoonsgegevens van Karel.
1515 Yolande van Valois is geboren op donderdag 23 september 1434 in Tours, dochter van Karel VII Van Frankrijk (zie 1510) en Maria van Anjou. Yolande is overleden op vrijdag 28 augustus 1478 in Chambéry, 43 jaar oud.
Notitie bij Yolande: Omdat haar echtgenoot zwak en ziek was en weinig geïnteresseerd in het regeringswerk, liet hij het bestuur over aan de levendige en energieke Yolande, die diende af te rekenen met de openlijke oppositie van de adel van Savoye. Als weduwe nam zij het regentschap tot 1478 waar in naam van haar zoon Filibert I.
Zij diende ook af te rekenen met de ambities van Karel de Stoute. Traditioneel waren de hertogen van Savoye bondgenoot van Zwitserland, maar de groeiende macht van de hertog van Bourgondië maakte een gunstig akkoord mogelijk . Yolande was geneigd tot een akkoord met de Bourgondiër, die haar overigens in de tang hield door een akkoord tussen Bourgondië en Milaan. Haar broer, Lodewijk XI van Frankrijk poogde om haar te verdrijven en Filips van Bresse als regent aan te stellen in haar plaats. Na de nederlagen van Karel de Stoute in de slag bij Grandson en de slag bij Murten, koos zij opnieuw de kant van Frankrijk en Zwitserland, maar Karel liet haar ontvoeren door zijn kapitein Olivier de la Marche en hield haar gevangen in het kasteel van Rouvres. Zij kon enkele maanden later ontsnappen, maar stierf kort daarop.
Yolande trouwde, 17 of 18 jaar oud, in 1452 met Amadeus IX de Gelukkige van Savoye, 16 of 17 jaar oud. Amadeus is geboren op dinsdag 1 februari 1435 in Thonon-les-Bains. Amadeus is overleden op maandag 30 maart 1472 in Vercelli, 37 jaar oud. Zij diende ook af te rekenen met de ambities van Karel de Stoute. Traditioneel waren de hertogen van Savoye bondgenoot van Zwitserland, maar de groeiende macht van de hertog van Bourgondië maakte een gunstig akkoord mogelijk . Yolande was geneigd tot een akkoord met de Bourgondiër, die haar overigens in de tang hield door een akkoord tussen Bourgondië en Milaan. Haar broer, Lodewijk XI van Frankrijk poogde om haar te verdrijven en Filips van Bresse als regent aan te stellen in haar plaats. Na de nederlagen van Karel de Stoute in de slag bij Grandson en de slag bij Murten, koos zij opnieuw de kant van Frankrijk en Zwitserland, maar Karel liet haar ontvoeren door zijn kapitein Olivier de la Marche en hield haar gevangen in het kasteel van Rouvres. Zij kon enkele maanden later ontsnappen, maar stierf kort daarop.
Notitie bij Amadeus: Hij volgde in 1465 zijn vader op als hertog van Savoye, maar was epilepticus en bijgevolg weinig geschikt om te regeren. Zijn vrouw en zijn broer graaf Filips van Bresse, oefenden het bewind uit. Amadeus IX was een zeer vroom man en werd in 1677 zalig verklaard. Zijn feestdag is op 30 maart.
Amadeus was in 1452 gehuwd met Yolande van Valois (1434-1478), dochter van koning Karel VII van Frankrijk, en kreeg volgende kinderen:
Lodewijk (1453-1453)
Anna (1455-1480), in 1478 gehuwd met koning Frederik IV van Napels (1452-1504)
Karel (1453-1471)
Filibert I van Savoye (1465-1482)
Maria (-1511), in 1476 gehuwd met markgraaf Filips van Neuchâtel (1454-1503) en met Jaak van Assay, heer van Plessis
Louise (1462-1503), heilige, in 1479 gehuwd met Hugo van Chalon, heer van Orbe (-1490)
Bernard (1467-1467)
Karel I van Savoye (1468-1490)
Jaak (1470-1485)
Jan (1472-1472).
Amadeus was in 1452 gehuwd met Yolande van Valois (1434-1478), dochter van koning Karel VII van Frankrijk, en kreeg volgende kinderen:
Lodewijk (1453-1453)
Anna (1455-1480), in 1478 gehuwd met koning Frederik IV van Napels (1452-1504)
Karel (1453-1471)
Filibert I van Savoye (1465-1482)
Maria (-1511), in 1476 gehuwd met markgraaf Filips van Neuchâtel (1454-1503) en met Jaak van Assay, heer van Plessis
Louise (1462-1503), heilige, in 1479 gehuwd met Hugo van Chalon, heer van Orbe (-1490)
Bernard (1467-1467)
Karel I van Savoye (1468-1490)
Jaak (1470-1485)
Jan (1472-1472).
1516 Johanna van Valois is geboren in 1435, dochter van Karel VII Van Frankrijk (zie 1510) en Maria van Anjou. Johanna is overleden in 1482, 46 of 47 jaar oud. Johanna trouwde met Jan II van Bourbon. Zie 708 voor persoonsgegevens van Jan.
1517 Magdalena van Valois is geboren op zondag 1 december 1443 in Tours, dochter van Karel VII Van Frankrijk (zie 1510) en Maria van Anjou. Magdalena is overleden op woensdag 21 januari 1495 in Pamplona, 51 jaar oud.
Notitie bij Magdalena: Zij was verloofd met de koning van Hongarije, Ladislaus Posthumus, maar deze stierf aan leukemie nog vóór zij konden trouwen. In 1447 huwde zij met hertog Gaston V van Foix, en kreeg volgende kinderen:
Frans (1466-1483)
Catharina (1470-1517).
Haar man stierf in 1470, haar schoonvader in 1472 en haar schoonmoeder, de koningin van Navarra, in 1479. Haar minderjarige zoon was de erfgenaam. Magdalena nam het regentschap waar voor haar zoon, die al in 1483 op 17-jarige leeftijd stierf. Vervolgens nam ze het regentschap waar voor haar dochter-erfgename.
Magdalena trouwde met Gaston V van Foix. Zie 1463 voor persoonsgegevens van Gaston.Frans (1466-1483)
Catharina (1470-1517).
Haar man stierf in 1470, haar schoonvader in 1472 en haar schoonmoeder, de koningin van Navarra, in 1479. Haar minderjarige zoon was de erfgenaam. Magdalena nam het regentschap waar voor haar zoon, die al in 1483 op 17-jarige leeftijd stierf. Vervolgens nam ze het regentschap waar voor haar dochter-erfgename.
1518 Karel van Valois is geboren op maandag 26 december 1446 in Tours, zoon van Karel VII Van Frankrijk (zie 1510) en Maria van Anjou. Karel is overleden op zondag 24 mei 1472 in Bordeaux, 25 jaar oud.
Notitie bij Karel: Lodewijk XI schonk Karel het hertogdom Berry in apanage. Karel was hiermee niet tevreden en koos de zijde van Karel van Charolais, de toekomstige hertog van Bourgondië en andere machtige edelen zoals Frans II van Bretagne in de Ligue du Bien Public in mei 1465, waarna de Guerre folle uitbrak.
De oorlog eindigde in oktober met de verdrag van Conflans tussen Lodewijk XI en Karel van Charolais. Karel kreeg een bijkomende apanage van zijn broer, het hertogdom Normandië, waarvan hij de laatste effectieve regeerder zou worden. Karel slaagde er niet om zijn nieuwe positie onder controle te krijgen en raakte in conflict met zijn vroegere bondgenoot Frans II van Bretagne. Lodewijk XI stuurde het koninklijk leger naar Normandië en zette Karel af, die zich op zijn beurt verzoende met hertog Frans II en naar Bretagne vluchtte. Hij bleef tot 1468 in ballingschap, wanneer hij en Frans II het verdrag van Ancenis tekenden met Lodewijk XI. Lodewijk die inmiddels gevangengenomen was door Karel tijdens een vergadering in Péronne, ging ermee akkoord Champagne af te staan in ruil voor Normandië, maar verbrak spoedig zijn gelofte.
De broers verzoenden zich tenslotte in april 1469 en Karel kreeg het hertogdom Aquitanië. Tegelijkertijd werd de verloving bekend gemaakt van Karel met Maria van Bourgondië, dochter en erfgename van Karel de Stoute, maar Lodewijk XI was niet van plan dit huwelijk door te laten gaan. Hij kwam bij paus Paulus III om te vermijden dat de noodzakelijke dispensatie wegens bloedverwantschap niet zou worden toegestaan. De paus stond niettemin de dispensatie toe. Het huwelijk zou echter niet doorgaan. Karel stierf immers in Bordeaux in mei 1472 vóór het huwelijk had kunnen plaatsvinden, vermoedelijk aan een combinatie van tuberculose en een geslachtsziekte die hij had opgelopen bij zijn maîtresse, Colette van Chambes, de tweede echtgenote van Lodewijk van Amboise, burggraaf van Thouars). Karel had geen wettige nakomelingen en zijn bezittingen keerden terug naar de kroon. Zijn dochter bij burggravin, Anna, bastaard van Valois, stierf zonder kinderen, kort na haar huwelijk in 1490 met François de Volvire, baron van Russec.
Karel trouwde met Johanna van Castilië. Zie 1054 voor persoonsgegevens van Johanna.De oorlog eindigde in oktober met de verdrag van Conflans tussen Lodewijk XI en Karel van Charolais. Karel kreeg een bijkomende apanage van zijn broer, het hertogdom Normandië, waarvan hij de laatste effectieve regeerder zou worden. Karel slaagde er niet om zijn nieuwe positie onder controle te krijgen en raakte in conflict met zijn vroegere bondgenoot Frans II van Bretagne. Lodewijk XI stuurde het koninklijk leger naar Normandië en zette Karel af, die zich op zijn beurt verzoende met hertog Frans II en naar Bretagne vluchtte. Hij bleef tot 1468 in ballingschap, wanneer hij en Frans II het verdrag van Ancenis tekenden met Lodewijk XI. Lodewijk die inmiddels gevangengenomen was door Karel tijdens een vergadering in Péronne, ging ermee akkoord Champagne af te staan in ruil voor Normandië, maar verbrak spoedig zijn gelofte.
De broers verzoenden zich tenslotte in april 1469 en Karel kreeg het hertogdom Aquitanië. Tegelijkertijd werd de verloving bekend gemaakt van Karel met Maria van Bourgondië, dochter en erfgename van Karel de Stoute, maar Lodewijk XI was niet van plan dit huwelijk door te laten gaan. Hij kwam bij paus Paulus III om te vermijden dat de noodzakelijke dispensatie wegens bloedverwantschap niet zou worden toegestaan. De paus stond niettemin de dispensatie toe. Het huwelijk zou echter niet doorgaan. Karel stierf immers in Bordeaux in mei 1472 vóór het huwelijk had kunnen plaatsvinden, vermoedelijk aan een combinatie van tuberculose en een geslachtsziekte die hij had opgelopen bij zijn maîtresse, Colette van Chambes, de tweede echtgenote van Lodewijk van Amboise, burggraaf van Thouars). Karel had geen wettige nakomelingen en zijn bezittingen keerden terug naar de kroon. Zijn dochter bij burggravin, Anna, bastaard van Valois, stierf zonder kinderen, kort na haar huwelijk in 1490 met François de Volvire, baron van Russec.
1519 Lodewijk I van Anjou is geboren op vrijdag 23 juli 1339 in Kasteel Vincenne, zoon van Jan II de goede Van Frankrijk (zie 1476) en Bonne van LUXEMBURG (zie 1622). Lodewijk is overleden op dinsdag 20 september 1384 in Bari, 45 jaar oud. Lodewijk trouwde, 20 of 21 jaar oud, in 1360 met Marie van Blois. Marie is overleden in 1404.
Kind van Lodewijk en Marie:
1 Lodewijk II van Napels (van Anjou), geboren in 1377 in Toulouse. Volgt 1520.
1520 Lodewijk II van Napels (van Anjou) is geboren in 1377 in Toulouse, zoon van Lodewijk I van Anjou (zie 1519) en Marie van Blois. Lodewijk is overleden op donderdag 29 april 1417 in Angers, 39 of 40 jaar oud. Lodewijk trouwde met Yolande van Aragón. Zie 1584 voor persoonsgegevens van Yolande.
1521 Filips II de Stoute van Bourgondië is geboren op donderdag 17 januari 1342 in Pontoise, zoon van Jan II de goede Van Frankrijk (zie 1476) en Bonne van LUXEMBURG (zie 1622). Filips is overleden op zondag 27 april 1404 in Halle, 62 jaar oud.
Notitie bij Filips: Filips II de Stoute (Pontoise, 17 januari 1342 - Halle, 27 april 1404) was hertog van Bourgondië, stamvader van de Bourgondische hertogelijke dynastie. Zijn bijnaam "de Stoute" moet begrepen worden als stoutmoedig, dapper, en slaat dus niet op ondeugendheid.
De periode van de Bourgondische hertogen uit het Franse koningsgeslacht de Valois ving aan toen koning Jan II in 1361 het hertogdom Bourgondië (‘Bourgogne’) erfde. Het welvarende Bourgondië werd in die dagen zwaar op de proef gesteld: een pestepidemie decimeerde de bevolking en velde ook de kinderloze hertog Filips van Rouvres, een jongen van amper vijftien. Zijn nauwste nog levende verwant was koning Jan II; deze was er als de kippen bij om in Dijon zijn erfenis op te eisen. Hij schonk het aan zijn jongste zoon Filips.
Biografie
Reeds als kind onderscheidde Filips zich door zijn heldhaftig karakter. Zijn bijnaam dankte hij aan zijn moedig optreden tijdens de Honderdjarige Oorlog. Tijdens de Slag bij Poitiers in 1356 stond hij als 14-jarige knaap aan de zijde van zijn vader en wist hem door zijn alertheid en raadgevingen zelfs het leven te redden. Niettemin moest het Franse leger het onderspit delven en werd Filips samen met zijn vader krijgsgevangen gemaakt door de Engelsen. Toen hij hoorde hoe een Engelse edelman zich laatdunkend uitliet over de koning van Frankrijk, verkocht hij deze spontaan een slag in het gezicht. Vader en zoon verbleven verder als gevangenen van koning Eduard III te Londen, totdat in 1360 de Vrede van Brétigny werd ondertekend.
Als jongste van vier koningszonen kwam Filips niet in aanmerking voor de troonopvolging in Frankrijk. Als apanage kreeg hij van zijn vader in 1364 het hertogdom Bourgondië in leen, d.w.z. voogdij over een betrokken territorium om met de inkomsten in zijn onderhoud te kunnen voorzien.
Jan II overleed in 1364 en werd opgevolgd door zijn oudste zoon Karel V. Vanaf zijn aanstelling te Dijon koesterde Filips ambitieuze plannen om zijn gebied uit te breiden. Zijn oog viel op het aangrenzende graafschap Bourgondië (met hoofdstad Besançon), later gekend als het Franche-Comté. Sinds de opdeling van het rijk van Karel de Grote behoorde het Comté (= graafschap) tot het Heilige Roomse Rijk, maar Filips beschouwde het als le complément obligé van het hertogdom Bourgondië (met hoofdstad Dijon). Om zijn doel te bereiken paste hij een beproefde strategie toe: de huwelijkspolitiek. Het Comté behoorde toe aan Lodewijk van Male, tevens graaf van Vlaanderen (r. 1346-1384), die het had geërfd van zijn moeder. Na zijn dood zou het beheer overgaan op zijn dochter Margaretha van Male, die nog was verloofd geweest met de betreurde hertog Philippe de Rouvres. Filips kreeg het voor elkaar dat hij in 1369 te Gent op luisterrijke wijze in het huwelijk trad met Margaretha van Male, enige dochter en erfgename van de Vlaamse graaf Lodewijk van Male. Dat er aan de grootse Bourgondische feestelijkheden een stevig prijskaartje hing, kon Filips niet deren: via zijn echtgenote was hij nu erfgenaam van het rijke Vlaanderen, in die dagen het meest welvarende gebied in Europa. Zelfs schoonvader Lodewijk keek met welbehagen toe: de transactie had zijn schatkist immers honderdduizend pond zwaarder gemaakt.
Tijdgenoten beweren dat Filips niet echt aantrekkelijk was. Wel straalde hij energie en vitaliteit uit. Hij was groot en atletisch gebouwd, donker van huid, met felle, beweeglijke ogen. Hij vertoonde een typische trek van de Valois, het sterk geprononceerde reukorgaan. Zijn onderkaak sprong enigszins vooruit, een opmerkelijk lichaamskenmerk dat bij zijn Habsburgse afstammelingen karikaturale dimensies zou aannemen. Hij reed heel graag te paard, reisde in drie dagen van Dijon naar Parijs, en vandaar weer naar Vlaanderen en als hij niet op reis was ging hij jagen. De avonden bracht hij vaak door met balspel (‘jeu de paume’) of dobbelen. Hij maakte graag indruk met zijn uiterlijk, zijn kleding en zijn manier van leven. Een gouden ketting met een adelaar en een leeuw die zijn lijfspreuk En Loyauté droegen, gevat in parels en edelstenen, behoorde tot zijn geliefde juwelen. Hij ging graag mooi gekleed, veranderde vaak van kleding en verzorgde zijn lichaam. Hij baadde elke avond met geparfumeerd water, in die tijd echt uitzonderlijk. Margaretha, zijn vrouw, was niet bepaald mooi, maar hij hield van haar en verwende haar met geschenkjes, juwelen en bosjes bloemen (margrieten). Hun ineengestrengelde initialen “P & M” liet hij overal aanbrengen, op wandkleden, tot zelfs op het beeldhouwwerk van Dijon en Champmol. Ook hield de praalzuchtige Filips van feesten en lekker eten, het begin van het spreekwoordelijke “Bourgondische” hofleven. Hij bouwde zich te Dijon een groot paleis waar hij, omringd door Vlaamse schilders en beeldhouwers, er een luxueuze hofhouding op na hield. Zijn bibliotheek is vermaard om zijn kostbare handschriften.
Op 28 mei 1371 werd te Dijon de eerste zoon van Filips de Stoute en Margaretha van Male geboren: Jan zonder Vrees. Nog zes kinderen zouden volgen: vier dochters Margaretha (1375-1442), Catharina (1378-1425), Bonne (1379-1398), Maria (1386-1428) en twee zonen: Antoon (1384-1415) en Filips (1389-1415). Filips gunde zijn kinderen weinig vrijheid. Hij bekommerde zich om hun opvoeding en regelde hun huwelijken. Zelfs de erfprins Jan diende zich op officiële aangelegenheden aan vooraf gedicteerde regels en uitspraken te houden.
Heel zijn leven bleef Filips de Stoute uitkijken naar kansen om zijn macht en invloed uit te breiden, zo mogelijk tot in Parijs. Die gelegenheid bood zich aan toen zijn broer koning Karel V in 1380 overleed en opgevolgd werd door zijn zoontje Karel VI, een kind van twaalf. Van 1380 tot 1388 was Filips de leidende figuur in de voogdijraad die het bestuur over Frankrijk uitoefende tijdens de minderjarigheid van zijn neefje. Gedurende deze periode verbleef hij haast uitsluitend te Parijs: het beheer van zijn eigen gebieden liet hij over aan Margaretha. Naast Filips zaten in deze raad ook zijn broers Jan van Berry en Lodewijk I van Anjou. Van deze bevoorrechte positie maakte Filips gebruik om de koning ertoe te bewegen het Franse leger in te zetten in de Slag bij Westrozebeke (29 november 1382), om de Gentse opstand onder leiding van Filips van Artevelde tegen zijn schoonvader graaf Lodewijk van Male neer te slaan en op die manier zijn Vlaamse erfenis veilig te stellen, zonder dat het hem een cent kostte. De dichte Vlaamse mist stak het Franse leger een handje toe om de Witte Kaproenen een lesje te leren. Kortrijk werd met de grond gelijk gemaakt.
Maar Karel VI bleef geen kind: in 1388 bedankte de jonge koning zijn drie ooms voor de bewezen diensten en ging voortaan zonder hun wijze raad regeren. Een woedende Filips snauwde zijn neef cynisch toe: Le roi est jeune! Le temps viendra où ceux qui le conseillent se repentiront de leur décision – et le roi aussi! Tragisch genoeg zou hij vier jaar later gelijk krijgen.
Toen Lodewijk van Male in 1384 overleed, werd Filips ook graaf van Vlaanderen (met inbegrip van het markgraafschap Antwerpen en de stad Mechelen) alsook van Artesië, Nevers en Rethel. Op de Franche-Comté had hij al eerder zijn hand weten te leggen. Daarmee was de basis gelegd voor een machtige bufferstaat tussen Frankrijk en het Heilig Roomse Rijk: een Bourgondisch rijk dat zich uitstrekte van Midden-Frankrijk tot de Noordzee. Alom werd hij beschouwd als de machtigste vorst van Europa. Dat bleek o.a. in 1396, toen zijn zoon Jan zonder Vrees deelnam aan de “Kruistocht van Nikópolis” tegen de Osmaanse Turken die het koninkrijk Hongarije bedreigden. De kruistocht werd een fiasco: Jan werd gevangengenomen op 25 september, en de hertog van Bourgondië moest losgeld neertellen om zijn zoon weer vrij te krijgen. De Turken meenden zelfs dat zij de “zoon van de koning van Vlaanderen” gegijzeld hielden.
Filips probeerde op verscheidene manieren zijn gezag nog uit te breiden naar de aangrenzende gewesten. In 1385, tijdens het Dubbelhuwelijk van Kamerijk, werd het huwelijk gesloten van zijn kinderen Margaretha en Jan met respectievelijk graaf Willem VI van Holland en Margaretha van Beieren-Straubing, die de kinderen waren van Albrecht van Beieren (r. 1389-1404), graaf van Holland, Zeeland en Henegouwen. In 1390 wist hij bovendien de kinderloze hertogin Johanna van Brabant (r. 1355-1406) ertoe te bewegen het hertogdom af te staan aan haar nicht (en Filips echtgenote) Margaretha van Male. De Staten van Brabant namen met deze overeenkomst geen genoegen, maar moesten uiteindelijk wel aanvaarden dat Filips’ tweede zoon Antoon van Bourgondië als opvolger van Johanna werd aangesteld. In hetzelfde jaar kocht Filips ook nog het graafschap Charolais.
Een tweede kans om zich met het koninklijke gezag te Parijs te gaan bemoeien kreeg hij onverwacht in 1392, toen koning Karel VI ten prooi viel aan een geestesziekte. Wederom nam Filips de Stoute het regentschap over Frankrijk op zich. Intussen zorgde hij er voor, in zijn hoedanigheid van graaf van Vlaanderen, dat hij Engeland, dat nog altijd met Frankrijk in de Honderdjarige Oorlog verwikkeld was, niet al te zeer van zich vervreemdde. Vlaanderen was met haar wolproductie economisch erg afhankelijk van Engeland. In 1396 wist Filips een overeenkomst te sluiten waarbij vrij handelsverkeer tussen Engeland en Vlaanderen werd toegestaan.
Binnen zijn eigen gewesten liet Filips de plaatselijke bestuursinstellingen bestaan - dit tot grote vreugde van de Vlaamse steden - maar maakte ze ondergeschikt aan door hem ingestelde, centrale regeringsorganen. In 1385 benoemde hij voor het dagelijks bestuur over zijn gebieden een kanselier, Jean Canard (ca. 1350-1407), die werd bijgestaan door een hofraad. Kanselier Canard bleef in functie tot 1405 en fungeerde als Filips’ rechterhand. In 1386 richtte de hertog van Bourgondië in Rijsel (voor de noordelijke gebieden) en in Dijon (voor de zuidelijke gebieden) een Rekenkamer in voor de financiële administratie, evenals een Raadkamer, een soort hof van beroep dat vonnissen van de plaatselijke rechtbanken kon vernietigen.
Intussen werd Filips de Stoute, hertog van Bourgondië, een dagje ouder. Zijn opvolging was verzekerd en zijn persoonlijk bezit voortdurend gegroeid. In het besef dat zijn taak in het ondermaanse spoedig ten einde zou lopen, begon hij schikkingen te treffen voor zijn begrafenis. In 1383 gebood hij de bouw van het Kartuizersklooster van Champmol (bij Dijon), waar hij een koninklijk mausoleum voor zichzelf en zijn geslacht voorzag. Dit schitterende geheel werd door de beste kunstenaars uit die tijd gerealiseerd.
In Brussel was ook zijn tante, hertogin Johanna van Brabant, een oude vrouw geworden. Zij verzocht haar erfgenaam Antoon onverwijld naar Brabant af te reizen om de laatste administratieve formaliteiten voor haar opvolging te regelen. Filips de Stoute wou persoonlijk assisteren en vertrok samen met zijn drie zonen naar Brussel, waar ze aankwamen op 16 april 1404. Nog dezelfde avond organiseerde de hertog een “Bourgondisch” feestmaal waarop alle edellieden van de Nederlanden waren uitgenodigd. Een kwalijke griep woedde echter in Brabant en ook de vermoeide Filips de Stoute raakte besmet. De hertog voelde zich verzwakken en wou zo snel mogelijk vertrekken: als hij toch moet sterven, dan liever in Dijon. Een reiswagen met ligbed werd klaargemaakt en op zaterdag 26 april vertrok het gezelschap uit Brussel. Boeren uit de buurt werkten de hele nacht door om zoveel mogelijk hindernissen uit de weg te ruimen voor de zieke hertog. Filips moest uiteraard voorbij Halle, waar hij het vermaarde Mariabeeld voor het herstel van zijn gezondheid wilde aanbidden. Maar zijn toestand ging snel achteruit en in de ochtend van zondag 27 april gaf hij de geest. Justus Lipsius schreef, zonder bronvermelding, dat hij stierf “in de Burcht, waar hij ook vroeger meer dan eens had verbleven”, maar voegde er volledigheidshalve ook aan toe dat hij bij de kroniekschrijver Jean Froissart vond dat het in de herberg “Het Hert” gebeurde, vlak tegenover de kerk.
Het plotse overlijden van Filips de Stoute bracht het reisgezelschap enigszins in verlegenheid. De hertog bleek namelijk niet genoeg geld bij zich te hebben om de lopende onkosten te betalen. Zijn zonen moesten tafelzilver verpanden en zijn weduwe Margareta legde beschaamd haar beurs, sleutelbos en gordel neer op de lijkkist, een symbolisch gebaar waarmee zij afstand deed van haar rechten op zijn aardse bezittingen. De Halse middenstanders verkozen wijselijk eieren voor hun geld. Uiteindelijk was een kartuizersklooster in het naburige Herne bereid een pij te bezorgen, waarin Filips begraven wenste te worden. Na zijn dood werd zijn lichaam naar Brussel overgebracht waar men zijn lichaam gedurende enkele weken voorbereidde en het balsemde. Vervolgens werd Filips de Stoute, stichter van de Bourgondische Valoisdynastie en machtigste vorst van Europa, begraven in de crypte van het kartuizersklooster van Champmol. Tot de Franse Revolutie zou hij daar rusten in de weelderige tombe die hij voor zich had besteld bij Claus Sluter, tot heden een der mooiste verwezenlijkingen van de Bourgondische kunst.
Filips trouwde met Margareta VAN MALE. Zie 26 voor persoonsgegevens van Margareta. De periode van de Bourgondische hertogen uit het Franse koningsgeslacht de Valois ving aan toen koning Jan II in 1361 het hertogdom Bourgondië (‘Bourgogne’) erfde. Het welvarende Bourgondië werd in die dagen zwaar op de proef gesteld: een pestepidemie decimeerde de bevolking en velde ook de kinderloze hertog Filips van Rouvres, een jongen van amper vijftien. Zijn nauwste nog levende verwant was koning Jan II; deze was er als de kippen bij om in Dijon zijn erfenis op te eisen. Hij schonk het aan zijn jongste zoon Filips.
Biografie
Reeds als kind onderscheidde Filips zich door zijn heldhaftig karakter. Zijn bijnaam dankte hij aan zijn moedig optreden tijdens de Honderdjarige Oorlog. Tijdens de Slag bij Poitiers in 1356 stond hij als 14-jarige knaap aan de zijde van zijn vader en wist hem door zijn alertheid en raadgevingen zelfs het leven te redden. Niettemin moest het Franse leger het onderspit delven en werd Filips samen met zijn vader krijgsgevangen gemaakt door de Engelsen. Toen hij hoorde hoe een Engelse edelman zich laatdunkend uitliet over de koning van Frankrijk, verkocht hij deze spontaan een slag in het gezicht. Vader en zoon verbleven verder als gevangenen van koning Eduard III te Londen, totdat in 1360 de Vrede van Brétigny werd ondertekend.
Als jongste van vier koningszonen kwam Filips niet in aanmerking voor de troonopvolging in Frankrijk. Als apanage kreeg hij van zijn vader in 1364 het hertogdom Bourgondië in leen, d.w.z. voogdij over een betrokken territorium om met de inkomsten in zijn onderhoud te kunnen voorzien.
Jan II overleed in 1364 en werd opgevolgd door zijn oudste zoon Karel V. Vanaf zijn aanstelling te Dijon koesterde Filips ambitieuze plannen om zijn gebied uit te breiden. Zijn oog viel op het aangrenzende graafschap Bourgondië (met hoofdstad Besançon), later gekend als het Franche-Comté. Sinds de opdeling van het rijk van Karel de Grote behoorde het Comté (= graafschap) tot het Heilige Roomse Rijk, maar Filips beschouwde het als le complément obligé van het hertogdom Bourgondië (met hoofdstad Dijon). Om zijn doel te bereiken paste hij een beproefde strategie toe: de huwelijkspolitiek. Het Comté behoorde toe aan Lodewijk van Male, tevens graaf van Vlaanderen (r. 1346-1384), die het had geërfd van zijn moeder. Na zijn dood zou het beheer overgaan op zijn dochter Margaretha van Male, die nog was verloofd geweest met de betreurde hertog Philippe de Rouvres. Filips kreeg het voor elkaar dat hij in 1369 te Gent op luisterrijke wijze in het huwelijk trad met Margaretha van Male, enige dochter en erfgename van de Vlaamse graaf Lodewijk van Male. Dat er aan de grootse Bourgondische feestelijkheden een stevig prijskaartje hing, kon Filips niet deren: via zijn echtgenote was hij nu erfgenaam van het rijke Vlaanderen, in die dagen het meest welvarende gebied in Europa. Zelfs schoonvader Lodewijk keek met welbehagen toe: de transactie had zijn schatkist immers honderdduizend pond zwaarder gemaakt.
Tijdgenoten beweren dat Filips niet echt aantrekkelijk was. Wel straalde hij energie en vitaliteit uit. Hij was groot en atletisch gebouwd, donker van huid, met felle, beweeglijke ogen. Hij vertoonde een typische trek van de Valois, het sterk geprononceerde reukorgaan. Zijn onderkaak sprong enigszins vooruit, een opmerkelijk lichaamskenmerk dat bij zijn Habsburgse afstammelingen karikaturale dimensies zou aannemen. Hij reed heel graag te paard, reisde in drie dagen van Dijon naar Parijs, en vandaar weer naar Vlaanderen en als hij niet op reis was ging hij jagen. De avonden bracht hij vaak door met balspel (‘jeu de paume’) of dobbelen. Hij maakte graag indruk met zijn uiterlijk, zijn kleding en zijn manier van leven. Een gouden ketting met een adelaar en een leeuw die zijn lijfspreuk En Loyauté droegen, gevat in parels en edelstenen, behoorde tot zijn geliefde juwelen. Hij ging graag mooi gekleed, veranderde vaak van kleding en verzorgde zijn lichaam. Hij baadde elke avond met geparfumeerd water, in die tijd echt uitzonderlijk. Margaretha, zijn vrouw, was niet bepaald mooi, maar hij hield van haar en verwende haar met geschenkjes, juwelen en bosjes bloemen (margrieten). Hun ineengestrengelde initialen “P & M” liet hij overal aanbrengen, op wandkleden, tot zelfs op het beeldhouwwerk van Dijon en Champmol. Ook hield de praalzuchtige Filips van feesten en lekker eten, het begin van het spreekwoordelijke “Bourgondische” hofleven. Hij bouwde zich te Dijon een groot paleis waar hij, omringd door Vlaamse schilders en beeldhouwers, er een luxueuze hofhouding op na hield. Zijn bibliotheek is vermaard om zijn kostbare handschriften.
Op 28 mei 1371 werd te Dijon de eerste zoon van Filips de Stoute en Margaretha van Male geboren: Jan zonder Vrees. Nog zes kinderen zouden volgen: vier dochters Margaretha (1375-1442), Catharina (1378-1425), Bonne (1379-1398), Maria (1386-1428) en twee zonen: Antoon (1384-1415) en Filips (1389-1415). Filips gunde zijn kinderen weinig vrijheid. Hij bekommerde zich om hun opvoeding en regelde hun huwelijken. Zelfs de erfprins Jan diende zich op officiële aangelegenheden aan vooraf gedicteerde regels en uitspraken te houden.
Heel zijn leven bleef Filips de Stoute uitkijken naar kansen om zijn macht en invloed uit te breiden, zo mogelijk tot in Parijs. Die gelegenheid bood zich aan toen zijn broer koning Karel V in 1380 overleed en opgevolgd werd door zijn zoontje Karel VI, een kind van twaalf. Van 1380 tot 1388 was Filips de leidende figuur in de voogdijraad die het bestuur over Frankrijk uitoefende tijdens de minderjarigheid van zijn neefje. Gedurende deze periode verbleef hij haast uitsluitend te Parijs: het beheer van zijn eigen gebieden liet hij over aan Margaretha. Naast Filips zaten in deze raad ook zijn broers Jan van Berry en Lodewijk I van Anjou. Van deze bevoorrechte positie maakte Filips gebruik om de koning ertoe te bewegen het Franse leger in te zetten in de Slag bij Westrozebeke (29 november 1382), om de Gentse opstand onder leiding van Filips van Artevelde tegen zijn schoonvader graaf Lodewijk van Male neer te slaan en op die manier zijn Vlaamse erfenis veilig te stellen, zonder dat het hem een cent kostte. De dichte Vlaamse mist stak het Franse leger een handje toe om de Witte Kaproenen een lesje te leren. Kortrijk werd met de grond gelijk gemaakt.
Maar Karel VI bleef geen kind: in 1388 bedankte de jonge koning zijn drie ooms voor de bewezen diensten en ging voortaan zonder hun wijze raad regeren. Een woedende Filips snauwde zijn neef cynisch toe: Le roi est jeune! Le temps viendra où ceux qui le conseillent se repentiront de leur décision – et le roi aussi! Tragisch genoeg zou hij vier jaar later gelijk krijgen.
Toen Lodewijk van Male in 1384 overleed, werd Filips ook graaf van Vlaanderen (met inbegrip van het markgraafschap Antwerpen en de stad Mechelen) alsook van Artesië, Nevers en Rethel. Op de Franche-Comté had hij al eerder zijn hand weten te leggen. Daarmee was de basis gelegd voor een machtige bufferstaat tussen Frankrijk en het Heilig Roomse Rijk: een Bourgondisch rijk dat zich uitstrekte van Midden-Frankrijk tot de Noordzee. Alom werd hij beschouwd als de machtigste vorst van Europa. Dat bleek o.a. in 1396, toen zijn zoon Jan zonder Vrees deelnam aan de “Kruistocht van Nikópolis” tegen de Osmaanse Turken die het koninkrijk Hongarije bedreigden. De kruistocht werd een fiasco: Jan werd gevangengenomen op 25 september, en de hertog van Bourgondië moest losgeld neertellen om zijn zoon weer vrij te krijgen. De Turken meenden zelfs dat zij de “zoon van de koning van Vlaanderen” gegijzeld hielden.
Filips probeerde op verscheidene manieren zijn gezag nog uit te breiden naar de aangrenzende gewesten. In 1385, tijdens het Dubbelhuwelijk van Kamerijk, werd het huwelijk gesloten van zijn kinderen Margaretha en Jan met respectievelijk graaf Willem VI van Holland en Margaretha van Beieren-Straubing, die de kinderen waren van Albrecht van Beieren (r. 1389-1404), graaf van Holland, Zeeland en Henegouwen. In 1390 wist hij bovendien de kinderloze hertogin Johanna van Brabant (r. 1355-1406) ertoe te bewegen het hertogdom af te staan aan haar nicht (en Filips echtgenote) Margaretha van Male. De Staten van Brabant namen met deze overeenkomst geen genoegen, maar moesten uiteindelijk wel aanvaarden dat Filips’ tweede zoon Antoon van Bourgondië als opvolger van Johanna werd aangesteld. In hetzelfde jaar kocht Filips ook nog het graafschap Charolais.
Een tweede kans om zich met het koninklijke gezag te Parijs te gaan bemoeien kreeg hij onverwacht in 1392, toen koning Karel VI ten prooi viel aan een geestesziekte. Wederom nam Filips de Stoute het regentschap over Frankrijk op zich. Intussen zorgde hij er voor, in zijn hoedanigheid van graaf van Vlaanderen, dat hij Engeland, dat nog altijd met Frankrijk in de Honderdjarige Oorlog verwikkeld was, niet al te zeer van zich vervreemdde. Vlaanderen was met haar wolproductie economisch erg afhankelijk van Engeland. In 1396 wist Filips een overeenkomst te sluiten waarbij vrij handelsverkeer tussen Engeland en Vlaanderen werd toegestaan.
Binnen zijn eigen gewesten liet Filips de plaatselijke bestuursinstellingen bestaan - dit tot grote vreugde van de Vlaamse steden - maar maakte ze ondergeschikt aan door hem ingestelde, centrale regeringsorganen. In 1385 benoemde hij voor het dagelijks bestuur over zijn gebieden een kanselier, Jean Canard (ca. 1350-1407), die werd bijgestaan door een hofraad. Kanselier Canard bleef in functie tot 1405 en fungeerde als Filips’ rechterhand. In 1386 richtte de hertog van Bourgondië in Rijsel (voor de noordelijke gebieden) en in Dijon (voor de zuidelijke gebieden) een Rekenkamer in voor de financiële administratie, evenals een Raadkamer, een soort hof van beroep dat vonnissen van de plaatselijke rechtbanken kon vernietigen.
Intussen werd Filips de Stoute, hertog van Bourgondië, een dagje ouder. Zijn opvolging was verzekerd en zijn persoonlijk bezit voortdurend gegroeid. In het besef dat zijn taak in het ondermaanse spoedig ten einde zou lopen, begon hij schikkingen te treffen voor zijn begrafenis. In 1383 gebood hij de bouw van het Kartuizersklooster van Champmol (bij Dijon), waar hij een koninklijk mausoleum voor zichzelf en zijn geslacht voorzag. Dit schitterende geheel werd door de beste kunstenaars uit die tijd gerealiseerd.
In Brussel was ook zijn tante, hertogin Johanna van Brabant, een oude vrouw geworden. Zij verzocht haar erfgenaam Antoon onverwijld naar Brabant af te reizen om de laatste administratieve formaliteiten voor haar opvolging te regelen. Filips de Stoute wou persoonlijk assisteren en vertrok samen met zijn drie zonen naar Brussel, waar ze aankwamen op 16 april 1404. Nog dezelfde avond organiseerde de hertog een “Bourgondisch” feestmaal waarop alle edellieden van de Nederlanden waren uitgenodigd. Een kwalijke griep woedde echter in Brabant en ook de vermoeide Filips de Stoute raakte besmet. De hertog voelde zich verzwakken en wou zo snel mogelijk vertrekken: als hij toch moet sterven, dan liever in Dijon. Een reiswagen met ligbed werd klaargemaakt en op zaterdag 26 april vertrok het gezelschap uit Brussel. Boeren uit de buurt werkten de hele nacht door om zoveel mogelijk hindernissen uit de weg te ruimen voor de zieke hertog. Filips moest uiteraard voorbij Halle, waar hij het vermaarde Mariabeeld voor het herstel van zijn gezondheid wilde aanbidden. Maar zijn toestand ging snel achteruit en in de ochtend van zondag 27 april gaf hij de geest. Justus Lipsius schreef, zonder bronvermelding, dat hij stierf “in de Burcht, waar hij ook vroeger meer dan eens had verbleven”, maar voegde er volledigheidshalve ook aan toe dat hij bij de kroniekschrijver Jean Froissart vond dat het in de herberg “Het Hert” gebeurde, vlak tegenover de kerk.
Het plotse overlijden van Filips de Stoute bracht het reisgezelschap enigszins in verlegenheid. De hertog bleek namelijk niet genoeg geld bij zich te hebben om de lopende onkosten te betalen. Zijn zonen moesten tafelzilver verpanden en zijn weduwe Margareta legde beschaamd haar beurs, sleutelbos en gordel neer op de lijkkist, een symbolisch gebaar waarmee zij afstand deed van haar rechten op zijn aardse bezittingen. De Halse middenstanders verkozen wijselijk eieren voor hun geld. Uiteindelijk was een kartuizersklooster in het naburige Herne bereid een pij te bezorgen, waarin Filips begraven wenste te worden. Na zijn dood werd zijn lichaam naar Brussel overgebracht waar men zijn lichaam gedurende enkele weken voorbereidde en het balsemde. Vervolgens werd Filips de Stoute, stichter van de Bourgondische Valoisdynastie en machtigste vorst van Europa, begraven in de crypte van het kartuizersklooster van Champmol. Tot de Franse Revolutie zou hij daar rusten in de weelderige tombe die hij voor zich had besteld bij Claus Sluter, tot heden een der mooiste verwezenlijkingen van de Bourgondische kunst.
Kinderen van Filips en Margareta: zie 26.
1522 Jeanne van Valois is geboren op dinsdag 24 juni 1343 in Châteauneuf-sur-Loire, dochter van Jan II de goede Van Frankrijk (zie 1476) en Bonne van LUXEMBURG (zie 1622). Jeanne is overleden op donderdag 3 november 1373 in Évreux, 30 jaar oud. Jeanne trouwde, 8 jaar oud, in februari 1352 in Chateau du Vivier nabij Fontenay-Trésigny in Brie met Karel II de Slechte of de Boze van Navarra, 19 jaar oud. Zie 1456 voor persoonsgegevens van Karel.
Kinderen van Jeanne en Karel: zie 1456.
1523 Filips van Orléans is geboren op maandag 1 juli 1336 in Vincennes, zoon van Filips VI van Valois Van Frankrijk (zie 1475) en Johanna van Bourgondië. Filips is overleden op zaterdag 1 september 1375 in Orléans, 39 jaar oud. Filips trouwde, 8 jaar oud, op dinsdag 18 januari 1345 met Blanche Van Frankrijk, 16 of 17 jaar oud.
Notitie bij het huwelijk van Filips en Blanche: Als apanage kreeg hij van zijn vader Filips VI van Frankrijk het Hertogdom Orléans. Hij was ook hertog van Touraine en graaf van Valois.
Filips speelde een kwalijke rol in de eerste jaren van de Honderdjarige Oorlog. In de slag bij Poitiers liet hij met zijn troepen zijn broer Jan II van Frankrijk in de steek wat bijdroeg aan de verpletterende Franse nederlaag en de gevangenname van de Franse koning.
Op 18 januari 1345 huwde hij prinses Blanche van Frankrijk (1328-1392) de postume dochter van Karel de Schone en Jeanne d’Évreux maar zij kregen geen kinderen. Een bastaardzoon, Lodewijk van Orléans, werd geestelijke en stierf als bisschop van Poitiers in 1397 in Jeruzalem.
Bij zijn dood vervielen de bezittingen van de kinderloze hertog aan de Franse kroon.
Zie 1558 voor persoonsgegevens van Blanche.Filips speelde een kwalijke rol in de eerste jaren van de Honderdjarige Oorlog. In de slag bij Poitiers liet hij met zijn troepen zijn broer Jan II van Frankrijk in de steek wat bijdroeg aan de verpletterende Franse nederlaag en de gevangenname van de Franse koning.
Op 18 januari 1345 huwde hij prinses Blanche van Frankrijk (1328-1392) de postume dochter van Karel de Schone en Jeanne d’Évreux maar zij kregen geen kinderen. Een bastaardzoon, Lodewijk van Orléans, werd geestelijke en stierf als bisschop van Poitiers in 1397 in Jeruzalem.
Bij zijn dood vervielen de bezittingen van de kinderloze hertog aan de Franse kroon.
1524 Johanna van Valois is geboren in 1294 in Longpont (Aisne), dochter van Karel I van Valois (zie 1473) en Margaretha van Anjou (zie 1576). Johanna is overleden op woensdag 7 maart 1352 in abdij van Fontenelle bij Maing (Noorderdepartement), 57 of 58 jaar oud.
Notitie bij Johanna: In 1322 wordt zij vrouwe van Maing. Na de dood van haar echtgenoot in 1337, wordt zij religieuze en trekt zij zich terug in de Abdij van Fontenelle bij Maing, waar haar dochter Isabella en haar kleindochter Anna van Beieren zich haar komen vervoegen. Johanna kwam tussen om Henegouwen te vrijwaren van de gevolgen van het Frans-Engels conflict. In 1339 ontvangt zij haar schoonzoon, Eduard III van Engeland in de abdij van Fontenelle om de geesten te bedaren. Zij begeeft zich naar Parijs om te overleggen met haar broer Filips VI van Frankrijk en naar Gent naar haar dochter Filippa.
Johanna begon een relatie met Willem III Van Holland. Zie 1666 voor persoonsgegevens van Willem. Kinderen van Johanna en Willem:
2 Margaretha II van Beieren van Henegouwen, geboren in 1311 in Le Quesnoy. Volgt 1525.
3 Filippa (Filippina) van Henegouwen, geboren op maandag 24 juni 1314 in Valenciennes. Volgt 1543.
4 Johanna Van Holland, geboren in 1315. Volgt 1544.
5 Willem IV Van Holland, geboren in 1317. Volgt 1545.
7 Isabelle Van Holland, geboren in 1323. Volgt 1546.
1525 Margaretha II van Beieren van Henegouwen is geboren in 1311 in Le Quesnoy, dochter van Willem III Van Holland (zie 1666) en Johanna van Valois (zie 1524). Margaretha is overleden op donderdag 23 juni 1356, 44 of 45 jaar oud.
Margaretha trouwde, 12 of 13 jaar oud, op zondag 26 februari 1324 in Keulen met Lodewijk IV, bijgenaamd de Beier van Beieren, 41 jaar oud. Lodewijk is geboren op woensdag 1 april 1282 in München, zoon van Lodewijk II de Strenge van Beieren-München en Mathildis van Habsburg. Lodewijk is overleden op donderdag 11 oktober 1347 in Puch bij Fürstenfeldbruck, 65 jaar oud. Lodewijk is weduwnaar van Beatrix van Silezië-Glogau (1292-1322), met wie hij trouwde in 1309.
Notitie bij Margaretha: ook wel Margaretha van Holland en Henegouwen of Margriet van Beieren genoemd
Heerlijkheid:
| Koningin- en keizerin-gemalin van het Heilige Roomse Rijk, gravin van Holland, Zeeland en Henegouwen |
Notitie bij Lodewijk: Lodewijk IV stichtte de abdij van Ettal in 1330.
Na de dood van Hendrik VII werd hij door een deel van de Duitse adel tot koning verkozen maar een ander deel verkoos Frederik de Schone. Lodewijk versloeg zijn tegenstander in 1322 bij de Slag van Mühldorf. Hij raakte in conflict met paus Johannes XXII die op dat moment te Avignon verbleef.
In 1328 trok hij naar Rome en liet er zich tot keizer kronen. Hij benoemde er tevens een Franciscaan tot tegenpaus onder de naam Nicolaas V. Zijn belangrijkste raadgever was Marsilius van Padua. Hij raakte ook nog in conflict met de Franse koning, maar verzoende zich met hem. Onder zijn regering werd beslist dat de verkiezing van de Duitse koning door de keurvorsten geen pauselijke toestemming nodig had.
Na de dood van Hendrik VII werd hij door een deel van de Duitse adel tot koning verkozen maar een ander deel verkoos Frederik de Schone. Lodewijk versloeg zijn tegenstander in 1322 bij de Slag van Mühldorf. Hij raakte in conflict met paus Johannes XXII die op dat moment te Avignon verbleef.
In 1328 trok hij naar Rome en liet er zich tot keizer kronen. Hij benoemde er tevens een Franciscaan tot tegenpaus onder de naam Nicolaas V. Zijn belangrijkste raadgever was Marsilius van Padua. Hij raakte ook nog in conflict met de Franse koning, maar verzoende zich met hem. Onder zijn regering werd beslist dat de verkiezing van de Duitse koning door de keurvorsten geen pauselijke toestemming nodig had.
Heerlijkheid:
| Duits koning van 1308 tot 1347 |
Kinderen van Margaretha en Lodewijk:
1 Margaretha van Beieren, geboren in 1325. Volgt 1526.
2 Anna van Beieren, geboren in 1326. Volgt 1527.
3 Lodewijk VI de Romein van Beieren, geboren op zaterdag 7 mei 1328 in Rome. Volgt 1528.
4 Elisabeth van Beieren, geboren in 1329. Volgt 1529.
5 Willem V Van Holland, geboren op zaterdag 12 mei 1330 in Frankfurt am Main. Volgt 1531.
6 Albrecht (Aalbrecht) van Beieren, geboren op donderdag 25 juli 1336 in München. Volgt 1532.
7 Beatrix van Beieren van Beieren, geboren in 1344. Volgt 1541.
9 Otto V de Vuile van Beieren, geboren in 1346. Volgt 1542.
1526 Margaretha van Beieren is geboren in 1325, dochter van Lodewijk IV, bijgenaamd de Beier van Beieren en Margaretha II van Beieren van Henegouwen (zie 1525). Margaretha is overleden. Margaretha:
1527 Anna van Beieren is geboren in 1326, dochter van Lodewijk IV, bijgenaamd de Beier van Beieren en Margaretha II van Beieren van Henegouwen (zie 1525). Anna is overleden in 1361, 34 of 35 jaar oud. Anna trouwde met Johan I (het kind) van Beieren. Zie 1621 voor persoonsgegevens van Johan.
1528 Lodewijk VI de Romein van Beieren is geboren op zaterdag 7 mei 1328 in Rome, zoon van Lodewijk IV, bijgenaamd de Beier van Beieren en Margaretha II van Beieren van Henegouwen (zie 1525). Lodewijk is overleden op zaterdag 17 mei 1365 in Berlijn, 37 jaar oud.
Notitie bij Lodewijk: De bezittingen in de Lage Landen liet hij over aan zijn broer Willem en Albrecht, omdat hij door zijn huwelijk in 1335 met Elisabeth (rond 1330-1361) en in 1352 met haar zuster Cunigonde (1334-1357), de dochters van koning Casimir III van Polen, hoopte op de Poolse kroon, maar dit is uiteindelijk niet doorgegaan. Bij de verdeling van Beieren in het verdrag van Landsberg in 1349, behield hij met Lodewijk V en Otto het gebied van Opper-Beieren, dat hij dan in 1351 met Otto verwisselde voor de Mark Brandenburg en Neder-Lausitz, maar moest daar een deel van verpanden wegens zijn hoge schulden. In 1356 verwerft hij met de Gouden Bul wel het keurvorstenrecht. Na zijn huwelijk met de Poolse koningdochter Cunigonde, dochter van Casimir III, huwde hij in 1360 nog met Ingeborg van Mecklenburg (- rond 1395), dochter van hertog Albrecht II van Mecklenburg-Schwerin, maar overleed kinderloos.
Uit haat tegen zijn broers in Beieren, vermaakten hij en zijn, eveneens kinderloze, broer Otto V van Brandenburg hun gebieden aan Karel IV.
Lodewijk: Uit haat tegen zijn broers in Beieren, vermaakten hij en zijn, eveneens kinderloze, broer Otto V van Brandenburg hun gebieden aan Karel IV.
(1) trouwde met Cunigonde van Polen. Cunigonde is geboren in 1344. Cunigonde is overleden op woensdag 26 april 1357 in Berlijn, 12 of 13 jaar oud.
Notitie bij Cunigonde: Zij was een dochter van koning Casimir III van Polen en diens eerste echtgenote Anna van Litouwen. Zij werd de eerste echtgenote van hertog Lodewijk VI van Beieren. Het huwelijk bleef kinderloos.
(2) trouwde, 31 of 32 jaar oud, in 1360 met Ingeborg van Mecklenburg, 19 of 20 jaar oud. Ingeborg is geboren in 1340. Ingeborg is overleden in 1395, 54 of 55 jaar oud.
Notitie bij Ingeborg: Zij was een dochter van hertog Albrecht II van Mecklenburg-Schwerin en Euphemia van Zweden. Zij werd in 1360 de tweede echtgenote van hertog Lodewijk VI van Beieren, maar het huwelijk bleef kinderloos. Zij hertrouwde als weduwe met Hendrik II van Holstein-Rendsburg.
1529 Elisabeth van Beieren is geboren in 1329, dochter van Lodewijk IV, bijgenaamd de Beier van Beieren en Margaretha II van Beieren van Henegouwen (zie 1525). Elisabeth is overleden in 1402, 72 of 73 jaar oud. Elisabeth:
(1) trouwde, 20 of 21 jaar oud, in 1350 met Cangrande II della Scala. Cangrande is overleden in 1359.
(2) trouwde, 32 of 33 jaar oud, in 1362 met Ulrich van Württemberg, ten hoogste 22 jaar oud. Ulrich is geboren na 1340. Ulrich is overleden op zondag 23 augustus 1388 in Döffingen, ten hoogste 48 jaar oud.
Notitie bij Ulrich: Na de dood van zijn oom Ulrich IV van Württemberg, bestuurde hij samen met zijn vader het graafschap Württemberg. Zijn beleid was gericht tegen de uitbreiding van de rijkssteden die de machtsexpansie van het graafschap in de weg stond. In deze strijd raakte hij gewond in de slag bij Reutlingen van 1377.
In 1380 trad hij toe tot de leeuwenbond, een bondsgenootschap van edelen tegen de steden. In de slag bij Döffingen in 1388 van Württemberg en de adel tegen de Ewabische stedenbond, liet hij het leven.
In 1380 trad hij toe tot de leeuwenbond, een bondsgenootschap van edelen tegen de steden. In de slag bij Döffingen in 1388 van Württemberg en de adel tegen de Ewabische stedenbond, liet hij het leven.
Kind van Elisabeth en Ulrich:
1 Everhard III de Milde van Württemberg, geboren na 1362 in vermoedelijk in Stuttgart. Volgt 1530.
1530 Everhard III de Milde van Württemberg is geboren na 1362 in vermoedelijk in Stuttgart, zoon van Ulrich van Württemberg en Elisabeth van Beieren (zie 1529). Everhard is overleden op zondag 16 mei 1417 in Göppingen, ten hoogste 55 jaar oud.
Everhard:
Notitie bij Everhard: Everhard III trouwde in 1380 met de Milanese gravin Antonia Visconti. Het enige overlevende kind uit dit huwelijk was de latere graaf Everhard IV. Na de dood van Antonia op 26 maart 1405 trouwde Everhard met Elisabeth van Neurenberg (afspraak op 27 maart 1406, voltrekking pas in 1412).
Zijn regeerperiode werd gekenmerkt door vredesverbonden met naburige vorstenhuizen en rijkssteden. Als voorbeelden hebben we het op 27 augustus 1395 gesloten verbond met veertien Opper-Zwabische steden en het Marbacher Verbond uit 1405. Een belangrijk militair gevolg was de overwinning op het Schlegel-Gesellschaft in 1395 bij Heimsheim. Everhards belangrijkste territoriale aanwinst was het graafschap Mömpelgard (nu Montbéliard in het noorden van Franche-Comté in Frankrijk). Dit kwam door de verloving van zijn zoon en latere graaf Everhard IV met Henriëtte van Mömpelgard. Henriette was de erfdochter van graaf Hendrik van Mömpelgard. Everhard III regeerde in Mömpelgard tot 1409 en schonk het dan aan zijn zoon Everhard IV.
Zijn regeerperiode werd gekenmerkt door vredesverbonden met naburige vorstenhuizen en rijkssteden. Als voorbeelden hebben we het op 27 augustus 1395 gesloten verbond met veertien Opper-Zwabische steden en het Marbacher Verbond uit 1405. Een belangrijk militair gevolg was de overwinning op het Schlegel-Gesellschaft in 1395 bij Heimsheim. Everhards belangrijkste territoriale aanwinst was het graafschap Mömpelgard (nu Montbéliard in het noorden van Franche-Comté in Frankrijk). Dit kwam door de verloving van zijn zoon en latere graaf Everhard IV met Henriëtte van Mömpelgard. Henriette was de erfdochter van graaf Hendrik van Mömpelgard. Everhard III regeerde in Mömpelgard tot 1409 en schonk het dan aan zijn zoon Everhard IV.
Heerlijkheid:
| graaf van Württemberg van 1392 tot 1417. |
(1) trouwde met Elisabeth van Neurenberg.
Notitie bij het huwelijk van Everhard en Elisabeth: afspraak op 27 maart 1406, voltrekking pas in 1412
Zie 1079 voor persoonsgegevens van Elisabeth.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten